Buurten

Door Wim Vierling

Voordat je het boek Buurten openslaat is het handig om te weten vanuit welk perspectief het is geschreven. Zo zullen de lezers die op zoek zijn naar informatie over de sociaal-economische samenhang van bewoners in buurten, minder aan hun trekken komen. De ondertitel verklaart meer, het gaat de auteurs om ‘samen bouwen’. ERA Contour nam het initiatief voor deze publicatie en zet 15 projecten in de etalage. De projectontwikkelaar laat zich inspireren door in gesprek te gaan met een tiental personen die met een bijzondere blik, vanuit een brede maatschappelijke betrokkenheid naar buurten kijken. Zij laten hun licht schijnen over thema’s als geluk, ongelijkheid, sociale innovatie, waarde creëren, gezondheid, duurzaamheid en wonen als een service.

ERA Contour is een ontwikkelaar die belang hecht aan het ophalen van lokale kennis en langdurige betrokkenheid. Het gaat hen om “specifieke oplossingen voor de plek en de mensen die de plek gaan maken”. Zij doen dat niet alleen, maar ontwikkelen het concept altijd in samenspraak met gemeenten, corporaties, andere projectontwikkelaars en vooral met de (toekomstige) bewoners. De ontwerpers gaan bij aanvang op zoek naar de antwoorden op de vragen die in buurten leven, onder meer door inspiratiesessies, en vertalen dit naar een fysieke ruimte die uitnodigt om er gebruik van te maken. Blauwdrukken voor een sterke buurten bestaan niet. Een “sociale buurt laat zich niet voorspelen en maken”, zegt de socioloog Jan Willem Duyvendak, “daarvoor spelen te veel factoren waarop je geen invloed op hebt”. ERA Contour ziet wel kans om de ruimtelijke voorwaarden te scheppen die bijdragen aan eigenaarschap en trots van de bewoners, de basis van iedere geslaagde woomomgeving. Dat doen zij onder meer door de bewoners de ruimte te geven bij de ontwikkeling van de plattegronden en te zorgen voor ‘ontmoeting’ in de openbare ruimte, onder meer door veel aandacht te schenken aan vloeiende overgangen tussen de privé-, collectieve- en de publieke ruimte.

ERA Contour laat dat zien in de vijftien projecten die zij hebben gerealiseerd of nog in ontwikkeling zijn. Zoals bijvoorbeeld:

• Le Medi, een op mediterrane architectuur geïnspireerd wooncomplex in de wijk Bospolder-Tussendijken (Rotterdam);
• Stadstuin Overtoom, een stadsverrnieuwingsproject met een hoge duurzamheidsambitie die kostenneutraal werd gerealiseerd in de Amsterdamse wijk Overtoomse Veld;
• Bergpolder, een casco-renovatie van een oude fabriek in Rotterdam volgens het concept Eén Blok Stad, die bewoners naar eigen smaak kunnen afbouwen;
• de renovatie van de ERA-flats, galerijflats uit de jaren zestig, waarbij wooncoaches de bewoners actief hebben begeleid tijdens de verbouwing; en
• Happy Days, een te bouwen buurt in de Zoetermeerse wijk Oosterheem waarbij de bewoners het gevoel moeten krijgen om ‘altijd’ op vakantie zijn.

Een punt van kritiek is dat je je als lezer niet altijd een goed beeld van de projecten kan vormen, bijvoorbeeld door het ontbreken van plattegronden en soms ook feitelijke informatie zoals het aantal woningen. Ook mis ik bij de voltooide projecten een kritische reflectie. Want hoe succesvol een project ook is, er vallen altijd wel lessen te trekken die je bij een volgend project weer kan meenemen.

Al met al een publicatie waar je inspiratie en energie uit kunt halen als je op een actieve manier betrokken bent bij het bouwen, verduurzamen en vernieuwen van buurten en verder wil denken dan alleen de fysieke ingreep.