De grote Amsterdam onbewolkt

Geen wolkje aan de Amsterdamse lucht, zo lijkt het op het eerste gezicht als ik het fraaie fotoboek van Amsterdam doorblader. De fotograaf Peter Elenbaas geeft met zijn camera vanuit de lucht een haarscherp beeld van de stad anno 2016. Een stad die na de crisisjaren weer volop in verandering is. En die de komende jaren een stevige transitie zal ondergaan om de nieuwe bewoners te kunnen opvangen. De statistici voorspellen in 2019 een recordaantal inwoners. Het oude record van ruim 872.000 inwoners in 1959 kan dan uit de boeken. En het eind van de groeispurt – 936.000 inwoners in 2030, 980.000 in 2040 en in 998.000 in 2050 volgens de voorspellingen – is voorlopig nog niet uit zicht. En als je je bedenkt dat die groei gepaard gaat met een verdunning van de huishoudens, dan besef je dat de stad een enorme verdichtingsoperatie ondergaat.

“Amsterdam is nog lang niet af, maar wel nagenoeg vol”, schrijft Lambiek Berends in de publicatie. In absolute aantallen is vol een rekbaar begrip. Het college heeft de ambitie om tot 2025 de bouw van 50.000 woningen mogelijk maken binnen de stadsgrenzen, zo staat beschreven in Koers 2025, een inventarisatie van woningbouwlocaties. Binnen een jaar werd dit aantal al bijgesteld tot 69.900. Het Parool schreef hier een mooie reeks artikelen
onder de noemer ‘bouwwoede’. Het gemeentelijke bureau voor de statistiek rekent ons voor dat de nieuwbouwgebieden de meeste nieuwe inwoners gaan opvangen. Op kop staan de Noordelijke IJ-oevers-West met daarin Overhoeks en Buiksloterham (+ 21.000 extra inwoners tot 2040), IJburg-Oost (+ 15.800 inwoners), Zeeburgereiland/Nieuwe diep (+ 14.400 inwoners) en Omval/Overamstel (+ 11.800). Ook de wijken Zuidas, Westlandgracht en Overtoomse Veld bieden nog plaats voor veel groei. Dat de zorg van Berends terecht is, klopt zover de toenemende druk op de leefomgeving consequenties heeft voor de groenstructuur en de Unesco -werelderfgoedstatus. Minder groen, meer hoogbouw, het zal de discussie over de leefbare stad de komende jaren op scherp stellen.

De luchtfoto’s van Elenbaas geven een prachtig beeld van de stedenbouwkundige kwaliteit van Amsterdam. De toegankelijk geschreven teksten geven inzicht in de opgaven van de stad. De publicatie is daardoor een perfect vertrekpunt voor een debat over hoe we de groei van Amsterdam de komende decennia gaan vormgeven met respect voor het erfgoed van de grachtengordel, de gesloten bouwblokken van Berlage en naoorlogse, ruim opgezette stadsuitbreidingen van Van Eesteren. Dat er zorgen zijn over de toekomstige stedenbouwkundige kwaliteit bevestigt Erwin Daalhuisen van Fakton Consultancy in het Parool (12 december 2016) naar aanleiding van een studie naar de woningbouwopgave in de stad. “Het schokkendste van onze analyse is dat de woningbouw in de regio Amsterdam veel complexer wordt. Wat straks, na vijf jaar, overblijft, zijn heel moeilijke plekken om te bouwen. Of heel dure locaties. Het risico is dan dat erg eenzijdig gebouwd wordt: er zullen voornamelijk appartementen worden ontwikkeld, je ziet geen wijken meer met tuintjes.”