De Nieuwe Stad

Door Wim Vierling

Arnold Reijndorp, bijzonder hoogleraar sociaal-economische en ruimtelijke ontwikkelingen van nieuwe stedelijke gebieden, heeft zich ruim tien jaar lang verdiept in de Nieuwe Stad. Het gaat om steden als Almere, Houten, Lelystad, Nieuwegein, Spijkenisse, Almere en Zoetermeer die in de jaren ‘zeventig zijn gebouwd in Nederland om te voldoen aan de behoefte aan suburbaan wonen en om de woningbehoefte in de grote steden te lenigen. Reijndorp schrijft in het essay zijn ervaringen en inzichten op in de vorm van een ‘gebruiksaanwijzing’: 40 bondige hoofdstukjes waarin hij zijn gedachten en dilemma’s over uiteenlopende onderwerpen deelt met de bestuurders en bewoners van de Nieuwe Stad.

Reijndorp blijft niet lang stilstaan bij de nieuwe stad als ‘onvoltooid project’, waarbij de beloften en verwachtingen maar half zijn ingelost. “Kijk vooral naar wat je zelf bent en wilt zijn”, adviseert Reijndorp aan de nieuwe steden die sinds een aantal jaren ook kampen met de
stedelijke problemen die voorheen vooral in de oude wijken van de steden afspeelden. Of het nu gaat om vergrijzing, eenzaamheid, concentratie van armoede en kwetsbare groepen, verwarde personen, jeugdwerkloosheid, schoolverlaters, asielzoekers, nieuwe arbeidsmigranten, jeugdzorg, huiselijk geweld, obesitas en ongezonde voeding, het gaat erom hoe je deze problemen in samenhang en in de specifieke situatie van de nieuwe stad aanpakt.

Het heeft volgens Reijndorp te maken met de verdere groei, de toenemende diversiteit en complexiteit van de nieuwe stad. Dat vraagt om aanpassingsvermogen (ook wel resilience of veerkracht genoemd) en innovatiekracht, ook bij actuele opgaven op het terrein van duurzaamheid, klimaat en energietransitie. Ook ziet hij de connecties van de nieuwe stad met de omringende stedelijke regio toenemen, waardoor het ontwikkelen van eigen stedelijke voorzieningen op elk terrein in belang afneemt, zeker als het gaat om werkgelegenheid.

Reijndorp pleit er voor om de Nieuwe Stad als onvoltooid project haar oorspronkelijke positie van laboratorium van nieuwe stedelijkheid terug te geven, bijvoorbeeld als het gaat om het vergroenen van het publiek domein. Het gaat hem niet om het creëren van meer stedelijkheid, maar om “het behouden, uitbouwen en versterken van de suburbane kwaliteiten” van de nieuwe steden.

Reijndorp observeert, overpeinst en leest de nieuwe stad in al haar gedaanten. De toon is kritisch en vrijwel altijd opbouwend. De kracht van deze publicatie is dat hij de lezer meeneemt in zijn denken over nieuwe steden, waardoor de lezer op zijn beurt wordt gestimuleerd om na te denken over zijn eigen rol als actor in de stad. De aanwijzingen die Reijndorp geeft, zijn niet exclusief voor de nieuwe steden, waardoor de publicatie ook voor professionals en burgers die actief zijn in de ‘oude steden’ lezenswaardig is.