De toekomst van de stad

Door Wim Vierling, Platform31

Met de publicatie ‘De toekomst van stad, een pleidooi voor de metropool’ heeft Zef Hemel, bijzonder hoogleraar grootstedelijke vraagstukken aan de UvA, een punt geraakt. Zijn optimistisch betoog om van Amsterdam een echte metropool van 2 miljoen inwoners te maken, heeft voor beroering gezorgd bij recensenten onder wie Ries van der Wouden en Edwin Buitelaar (Pbl), Jeroen Saris (adviseur en oud-wethouder van Amsterdam), Friso de Zeeuw (praktijkhoogleraar TU Delft), Gerben Helleman (stadsgeograaf), Wim Derksen (hoogleraar bestuurskunde) en Pieter Hoexum (filosoof). Het onderwerp nodigt blijkbaar uit om een opinie over te vormen.

Hemel krijgt complimenten ‘een mooi overzicht van de grootste stadsdenkers door de eeuwen heen’, ‘een discussie over de toekomst van stedelijke ontwikkeling is hard nodig’, ‘een ras-optimist, maar wel een die anderen inspireert om te dromen en te ontwerpen aan de toekomst’, ‘on-Nederlandse visie op stedelijkheid’, ‘maakt de Nederlandse lezer zich ervan bewust hoe klein Nederland is en hoe klein onze zogenaamd grote steden’ , ‘is op de bagagedrager van Glaeser (Triumf of the city) gesprongen’, ‘zet het op een prettige manier de verschillende visies op steden op een rij’ en bovendien ‘vlot leesbaar’ is.

En krijgt de nodige kritiek: ‘schokkende boodschap’, ‘nachtmerrie’, ‘ouderwetse huisarts die liefst zo weinig mogelijk doorverwijst naar een specialist’, ‘heeft zich bekeerd tot het gedachtegoed van de eigenzinnige Jane Jacobs’, ‘ heeft zelf veel moeite met bescheidenheid’, ‘zijn optimisme heeft toch te veel de overhand gekregen’, predikt het evangelie van de grote stad, de metropool’, ‘minder spannend omdat het geen vragen stelt, tegenspraak wegwuift en eentonig word’, ‘de uitkomst van de geschiedenis staat vooraf vast’, ‘afrekening met alles wat naar planning ruikt’, ‘ongefundeerd optimisme over het probleemoplossend vermogend van onderop’, ‘de stad verdient een beter debat’, ‘bewijsvoering is dun of afwezig’, ‘o, zo simpel is om alle welvaart en alle geluk aan de omvang van de steden toe te schrijven’,’ stelling dat megametropolen economisch robuuster zijn, mist grond’, ‘selectief shoppen in de geschiedenis’, ‘gaat meer over de geschiedenis van de stad, dan over de toekomst’, ’vooral een verhaal had verwacht over de positieve kanten van de stad’, ‘als lezer soms je wenkbrauwen fronst en de neiging krijgt om het een en ander te nuanceren’, ‘worden de verhalen niet altijd in het juiste perspectief geplaatst’, ‘nergens een overtuigend argument levert voor de conclusie dat Amsterdam op korte termijn moet groeien naar 2 miljoen inwoners’, ‘als we echt realistisch zijn zal Amsterdam dat aantal nooit halen. En ook nooit de ambitie moet hebben om dat aantal te halen’, ‘pleidooi te weinig onderbouwd’, ‘zijn typering onrecht doet aan het landelijk’ en daarom ‘de vraag of de sceptici ten opzichte van grootstedelijkheid worden overtuigd’.

En geven soms* richting*: ‘krachtiger als het minder naar anderen kijkt (de wingewesten) en meer naar zichzelf (de stad)’, ‘minder achterom kijkt en meer vooruit’, ‘interessant was het geweest als hij (Hemel is tien jaar directielid geweest van de Dienst Ruimtelijke Ordening, gemeente Amsterdam) had benoemd wat goede beslissingen zijn geweest en waar een kans is gemist’, ‘blijf inspireren, maar blijf ook analyseren, zoals een wetenschapper betaamt’

Uiteindelijk komt het erop neer – Saris merkt dit terloops op – dat we het grootste probleem van de stad leren te overwinnen, zoals is beschreven in de Toren van Babel: “hoe bouwen we een samenleving op waarin mensen elkaar verstaan’’. Een onderwerp dat in het politieke en maatschappelijke debat actueler is dan ooit. En als we daartoe in staat zijn, meer welvaart zal brengen dan aan het simpele en tegelijkertijd complexe gegeven van groeiende metropolen. Dat dit kan bewijst het onlangs gepubliceerde document The City We Need 2.0: Towards a New Urban Paradigm, dat in twee jaar tijd is opgesteld door 26 stedelijke denkers in een open dialoog met 7596 mensen uit 113 landen en 2251 organisaties en is samen te vatten in de volgende tien punten:

The City We Need 2.0 outlined ten principles on sustainable urban development:

1. The City We Need is socially inclusive and engaging
2. The City We Need is affordable, accessible and equitable
3. The City We Need is economically vibrant and inclusive
4. The City We Need is collectively managed and democratically governed
5. The City We Need fosters cohesive territorial development
6. The City We Need is regenerative and resilient
7. The City We Need has shared identities and sense of place
8. The City We Need is well planned, walkable, and transit-friendly
9. The City We Need is safe, healthy and promotes well-being
10. The City We Need learns and innovates

De publicatie van Hemel, de opbrengst van het Jaar van de Ruimte, de Agenda Stad en bovenstaande punten vormen een mooi vertrekpunt voor een stevig debat over de toekomst van de stad.