Gelijke kansen in de stad

Door Wim Vierling

“Ongelijkheid neemt toe in Nederland en dat geldt vooral voor een grootstedelijke omgeving als Amsterdam. Het zijn bovendien vaak dezelfde kwetsbare groepen die te maken krijgen met achterstand, in het onderwijs, de gezondheidszorg, huisvesting en op de arbeidsmarkt.” Dat is het enigszins verontrustende vertrekpunt van deze tekstbundel over ongelijkheidsonderzoek van de Universiteit van Amsterdam. In 15 artikelen geven 27 onderzoekers inzicht in vraagstukken rond de thema’s onderwijs, diversiteit en sociale cohesie, en wonen en werk.

In de inleiding staat de opvallende constatering dat onderwijs niet langer de emancipatiemotor is. Educatie bevorderde lange tijd gelijke kansen in de samenleving. De toegenomen ongelijkheid in onderwijskansen is een voorbode voor grotere sociaaleconomische ongelijkheid later. Het thema onderwijs komt dan ook ruim aan bod in de bundel met ongelijkheidsvraagstukken over onderwerpen als voorschoolse educatie, de rol van basisschoolleerkrachten in het creëren van kansengelijkheid, de enorme groei in ‘schaduwonderwijs’, laaggeletterdheid, onderwijsinterventies voor kansarme leerlingen, onderwijs op maat en de segregatie tussen scholen.

Het tweede thema gaat over vraagstukken rondom diversiteit en sociale cohesie, zoals sociale cohesie in woonbuurten, gezondheidsverschillen tussen sociale en etnische groepen, veranderende gezinsstructuren (pakt echtscheiding nadelig uit voor kinderen?), seksuele en genderdiversiteit (traditionele denkbeelden beïnvloeden ons denken en handelen nog altijd) en mensen met een licht verstandelijke beperking (verdienen een gewaardeerde plek in de samenleving). En thema drie bespreekt vraagstukken rondom wonen en werk. Met onder andere de constatering dat voor een aanzienlijk deel van de Amsterdammers de woningmarkt steeds moeilijker toegankelijk is, met name door de stevige daling in het aantal sociale huurwoningen. En de veranderende arbeidsmarkt gaat gepaard gaat met grotere ongelijkheden tussen opleidingsgroepen. De Amsterdamse middenklasse krimp sterker dan elders.

Netwerk van wetenschappers, praktijkprofessionals en beleidsmakers

Alhoewel de meeste casussen zich afspelen in Amsterdam, doen de vraagstukken zich natuurlijk ook in minder of meerdere extreme mate voor in andere steden. Los van de opgehaalde kennis die elders is ontwikkeld – er valt immers genoeg te leren van de (on)bedoelde beleidsmaatregelen – stellen de wetenschappers nieuwe onderzoeksvragen om de vraagstukken verdere verdieping te geven en te komen tot een onderzoeksagenda voor de stad. Dat onderzoek naar maatschappelijke thema’s gebeurt steeds vaker in een netwerk van wetenschappers, praktijkprofessionals en beleidsmakers. Zo ontstaat er een directe wisselwerking met maatschappelijke partners en zijn overheden al in een vroeg stadium betrokken bij de aanpak van problemen en de implementatie van oplossingen.

Complex vraagstuk

Sociale ongelijkheid is zonder meer een complex vraagstuk. De onderzoekers doen dan ook een oproep op tot nauwere samenwerking tussen wetenschappers, beleidsmakers en professionals in het veld. Het verdient een compliment om deze bundel met toegankelijk geschreven teksten als download beschikbaar te stellen. Laagdrempelige toegang tot wetenschappelijke informatie helpt om de inzichten breder te verspreiden. De publicatie biedt volgens de wetenschappers “concrete aanknopingspunten om de nadelige effecten van de helaas nog steeds toenemende ongelijkheid te verminderen”. Daarom de oproep aan bestuurders en praktijkprofessionals om deze publicatie te lezen en aan de slag te gaan met de bestrijding van ongelijkheid.