Help, we zijn populair!

Door Wim Vierling, Platform31

Rotterdam heeft de wind mee. Het is de enige grote stad in Nederland waar de bevolking mede groeit door een toestroom van inwoners uit de regio. Dat de stad bezig is met een ‘tweede wederopbouw’ bewijzen iconen als de Markthal, de kantoorkolos De Rotterdam en het nieuwe Centraal Station. Dat zorgt er voor dat de stad ineens meetelt in internationale lijstjes van ‘must see’ steden. Het is niet alleen maar gejuich, zo is te lezen in de recent verschenen publicatie Help, we zijn populair!; Rotterdam stad in verandering. In een 30-tal korte essays, een verzameling uit het online tijdschrift Vers Beton, geven de auteurs in woord en beeld een kritische kijk op de veranderingen in de stad. In 5 hoofdstukken – iconen, gentrificatie, imago, romantiek en stadscultuur – krijgen we een goed beeld hoe een groep veelal jonge, Rotterdamse creatieve denkers en doeners de stad de afgelopen jaren heeft beleefd en verbeeld.

Kleine iconen wijzen de weg

Ze beleven de stad soms met enige weemoed. “We hielden juist van die rauwheid en lelijkheid”. Het gemeentebeleid gericht op het binnenhalen van de hoger opgeleiden gaat volgens hen ten koste van de Rotterdammer aan de onderkant van de samenleving. En wat heeft de gemiddelde stadsbewoner nu eigenlijk aan de nieuwe iconen, vragen zij zich af. De kleine iconen, die in de luwte tot bloei zijn gekomen – zoals de metamorfose van de Binnenweg, Katendrecht, de Luchtsingel van bureau ZUS en de activiteiten in het leegstaande kantoor Schieblock – wijzen een betere weg vooruit, zo betogen zij. Het is weg van de geleidelijke groei, met respect voor het bestaande, de kleine interventies en initiatieven waarbij de bewoners soms botsen, maar dat “is per slot van rekening ook een ontmoeting”.

Het proces van gentrificatie gaat in Rotterdam gelukkig niet al te snel. De door het stadsbestuur gewenste bakfietswijken, die zorgen voor verdringing en uitsluiting, lopen nog niet zo’n vaart. De stad krijgt gaande het proces van stijgende huizenprijzen en een groeiend aantal dure winkels, de tijd en ruimte om keuzes te maken. Want het blijft een feit dat in 53 van 76 Rotterdamse wijken het gemiddelde inkomen lager is dan het nationale niveau van 34.200 euro. De wetenschapper Peter Eisinger verwoord het mooi: “Een stad bouwen als plek voor vermaak, is een heel andere onderneming dan een stad bouwen om te voldoen aan de behoeften van de bewoners.” De compleet van elkaar verschillende leefbaarheidsthema’s brengen het dilemma van beleid gestuurde gentrificatie scherp naar voren.

Sociaal cement

Recent stelde Jeannette Nijkamp in een artikel over haar proefschrift dat “hippe, creatieve ondernemers achterstandswijken zoals de Rotterdamse Afrikaanderwijk nauwelijks of geen boost geven”. Dat kan wel door (bewoners)initiatieven die een “bijdrage leveren aan de ontwikkeling van wijkbewoners, door het aanbieden van coaching, training en stageplaatsen”. Het is juist dit constructieve geluid dat ik mis in deze publicatie. De bloggers van ‘Vers beton’ hebben iets teveel een kritische toon zonder daar concrete acties tegenover te zetten waardoor bewoners van achterstandswijken daadwerkelijk in beweging kunnen komen. In het vervolg adviseer ik dan ook een grotere inbreng van ‘sociaal cement’.

Help, we zijn populair! is voor eenieder interessant die de discussie volgt rond thema’s als ongelijkheid, zich vernieuwende stadscentra en het ontwikkelen van kansrijke perspectieven voor bewoners van achterstandswijken.