Laat niemand in eenzaamheid leven

Jos van der Lans deed recentelijk een oproep in het blad Huurpeil van de Woonbond om meer te experimenteren in de volkshuisvesting. Interessante initiatieven zoals het vorig jaar opgerichte Rotterdams Woongenootschap ‘vechten tegen de bierkaai’. Het vraagt om uithoudingsvermogen en ‘lang en slim touwtrekken.’ Jan Ruyten is ook zo’n ‘touwtrekker’ die zich al jaren inspant om ‘Thuishuisprojecten’ van de grond te krijgen. En met succes. Inmiddels zijn er 5 Thuishuisprojecten van start gegaan, een kleinschalige zelfstandige woonvorm voor alleenstaande ouderen met een kleine beurs die samen oud willen worden. Ruyten droomt ervan dat iedere gemeente zo’n Thuishuis heeft. Hij schat de behoefte in op 5000 Thuishuizen in Nederland.

Het concept Thuishuis speelt slim in op de veranderingen in de samenleving en beleid. Door de toenemende vergrijzing verdubbelt het aantal 80-plussers de komende 10 jaar van 700.000 naar 1,4 miljoen in 2027. Ook het aantal dementerenden groeit snel, van 260.000 naar ruim 500.000 in 2050. Door het streven van de overheid om ouderen langer zelfstandig te laten wonen, zullen meer ouderen zorg en ondersteuning nodig hebben. Volgens de doelstelling van de Wmo hebben burgers in eerste instantie een eigen verantwoordelijkheid te nemen als het gaat om zelfstandigheid en zelfredzaamheid. Gemeenten moeten daar wel de juiste voorwaarden voor scheppen, onder andere door een variatie in levensloopbestendige en beschermde woonvormen te stimuleren.

Die variatie aan woonvormen is hard nodig. De snel groeiende groep ouderen wordt diverser en heeft uiteenlopende woonwensen. Het Thuishuisproject is inmiddels voorbij het experiment. In de gemeenten Deurne, Amstelveen, Harderwijk, Woerden en Winkel (Hollands Kroon) zijn de afgelopen jaren projecten gerealiseerd. Het concept bestaat uit twee delen: Thuisbezoek en het Thuishuis.

• Bij het Thuisbezoek gaat het om tijdig activeren van alleenstaande ouderen die anders dreigen te vereenzamen. Met de (tijdelijke) inzet van vrijwilligers en een betaalde coördinator. Zij hebben de taak de ouderen praktisch en emotioneel te ondersteunen en deelname aan activiteiten te stimuleren. De behoefte van de ouderen is daarbij het uitgangspunt, zelfredzaamheid en participatie het doel. Stichting Thuis in Welzijn draagt hier aan bij door de kwaliteit te borgen en het concept te bewaken.

• Het Thuishuis is een kleinschalige woonvorm voor 5 tot 7 ouderen met onder meer individuele woonruimten voor de bewoners (36-40 m2) en een gemeenschappelijke keuken/woonruimte (60m2). Een woningcorporatie kan zo’n project starten, maar ook een gemeente, een particuliere investeerder of een combinatie hiervan.

De publicatie beschrijft het idee van het Thuishuisproject en gaat uitvoerig in op hoe je zo’n project realiseert. Ook de opleiding en begeleiding van de projectontwikkelaars, de vrijwilligers, de coördinatoren en de stichtingsbestuurders komen aan bod. Voor de vrijwilligers is een speciale handleiding geschreven. Ook geeft de auteur informatie over het opzetten van Thuishuisprojecten voor dementerenden en ouderen met een migratieachtergrond.

Al met al is het afgeleverde ‘kwaliteitshandboek’ voor Thuishuisprojecten een mooi vertrekpunt voor initiatiefnemers om van start te gaan. De urgentie om kwetsbare ouderen te huisvesten is groot, zeker nu het aantal ouderen zo snel stijgt. Het is zaak dat die opgave breed wordt gedragen door gemeenten, woningcorporaties en marktpartijen en dat de komende jaren een schaalsprong wordt gemaakt. Het Thuishuis is een van de (gemeenschappelijke) woonvormen die hier zeker een bijdrage aan kan leveren.