Pas de deux?

De relatie tussen economie en cultuur is al vaak onderzocht, schrijven de auteurs van de publicatie ‘Pas de deux?’. Zo is het algemeen bekend dat er een belangrijke relatie is tussen cultuur en economie. De aanwezigheid van een kunst- en cultuuraanbod kan ‘human capital’ aantrekken, vooral de hoog productieve sectoren (kennisindustrie). De Raad voor Cultuur wees in de Agenda Cultuur (2015 ) al op de belangrijke rol van steden als brandpunten van cultureel aanbod. Nieuw in dit onderzoek is de ruimtelijke component: de mogelijke relatie tussen ruimtelijke patronen, cultureel aanbod en concurrentiekracht. De onderzoekers analyseerden een enorme hoeveelheid aan data. In de tweede fase van het project hebben de auteurs in zes regio’s (Metropoolregio Amsterdam, Groningen-regio, Metropoolregio Rotterdam-Den Haag, Oost-Brabant, Zuid-Limburg, Zuid-Limburg en Stedendriehoek (Apeldoorn, Zutphen, Deventer)/Zwolle) met vertegenwoordigers van onder meer economie, cultuur, bestuur en wetenschap gesproken.

Het onderzoek leert ons dat gebieden met betrekkelijk veel kenniswerk(ers) en een gemis aan cultureel aanbod, het aanbod ‘lenen’ uit andere delen van de supermetropool. Gebieden met een sterk cultureel aanbod in meer perifere delen van ons land (Groningen en Zuidelijk Limburg) trekken geen extra kenniswerk en/of kenniswerkers aan. De onderzoekers constateren dat “vanuit het oogpunt van het stimuleren van de regionale economie, cultuur maar beperkt een zelfstandige beleidsknop is waaraan gedraaid kan worden”. Wel adviseren zij om aandacht te besteden aan het interstedelijk bereikbaarheidsnetwerk. Ook kan samenwerking op regionaal en interregionaal niveau meerwaarde opleveren.
Bovendien blijkt dat door de grote reisbereidheid van cultuurconsumenten voor gespecialiseerde cultuurvormen steden en regio’s met een gespecialiseerd cultuuraanbod bovenregionale en (inter)nationale markten kunnen aanboren. Eigenheid en onderscheidend vermogen van de regio speelt een belangrijke rol in de verdere uitbouw van een ‘cultureel productiemilieu’.

De studie biedt geen zicht op het groeiend aantal festivals. En dat is een gemis. De Volkskrant kopte deze zomer nog ‘Festivalisering’ stuit op grens: Nederland wordt te klein voor zo veel festivals. Ook is de ruimtelijke spreiding van cultuur binnen een regio geen thema. Voor de Metropoolregio Amsterdam is dat zeker van belang (spreiding toeristenstomen). Felix Rottenberg, voorzitter van de Amsterdamse Kunstraad, betoogde op 1 november bij de presentatie van de de Culturele Investeringsrekening dat de enorme groei van toerisme in de hoofdstad (jaarlijks 17 miljoen bezoekers) een hoger ambitieniveau vraagt als het om kunst en cultuur gaat (en ook meer geld). Die constatering is wellicht ook van toepassing op andere regio’s. Want, zoals de onderzoekers zelf signaleren: “Een goed cultureel klimaat is voor de ontwikkeling van kenniseconomie en aantrekkingskracht kenniswerkers van belang.” Zij zijn dan ook van mening dat cultuur een plaats zou moeten vinden in het beleid inzake de kwaliteit van de leefomgeving en in die zin een plaats moet hebben in de omgevingsvisies van Rijk, provincies en gemeenten.