Prettige plekken

Door Maarten Hoorn, Platform31

Met het boek ‘Prettige plekken. Handboek mens & openbare ruimte’ is een mooi overzichtwerk gemaakt voor ruimtelijke richtlijnen om de openbare ruimte gebruiksvriendelijk in te richten. Het boek benadert de openbare ruimte vanuit de bril van de gebruiker. In zijn algemeenheid, maar bepaalde doelgroepen als kinderen, mindervaliden en ouderen krijgen specifieke aandacht. Op het eerste gezicht lijkt het misschien een handboek voor ontwerpers van de openbare ruimte. Maar dat is het allerminst. Het boek geeft helder aan dat een goed gebruik van de openbare ruimte bijdraagt aan de leefkwaliteit van de mensen in de stad. Gezien de toenemende druk op de stad, is een efficiënt en goed gebruik van de openbare ruimte van belang. Pleinen, parken of ander groen die niet in gebruik zijn, kan in deze tijd eigenlijk niet. De publicatie kan ook ook goed dienen als inspiratie voor andere mensen, bijvoorbeeld zij die werkzaam zijn met maatschappelijke opgaven in een wijk.

Vier basisvoorwaarden

Prettige plekken introduceert vier basisvoorwaarden voor een goede openbare ruimte: veiligheid, variatie, verblijf en verplaatsing. Per basisvoorwaarde staat aangegeven wat dit in de praktijk betekent. Vervolgens duidt het boek hoe op het niveau van de stad, van de buurt en van het bouwblok, maar ook in parken en op pleinen op een goede manier met de openbare ruimte kan worden omgegaan. Foto’s met aandachtspunten geven aan wat wel en wat minder goed is in bepaalde situaties. Dat is een methode die heel goed werkt en meer in het boek toegepast had kunnen worden. De foto’s zonder aandachtspunten erin vermeld, voelen nu juist een beetje overbodig en trekken minder snel om te bekijken, waardoor het minder inspireert. In overzichten staan de richtlijnen vermeld, duidelijk en to-the-point. In de bijlagen is een mooie literatuurlijst opgenomen en staan de richtlijnen beknopt gebundeld. Informatie is daardoor op verschillende manieren toegankelijk. Het nadeel van het boek is bijna wat het zo goed maakt: het is heel compleet, waardoor het bijna onoverzichtelijk wordt.

Volledigheid bijna niet mogelijk

Sterk is dat het boek goed te gebruiken is om sociale problemen te verminderen in een gebied. De praktische richtlijnen kunnen helpen om bijvoorbeeld het gevoel van sociale veiligheid, de toegankelijkheid voor ouderen of de speelvriendelijkheid voor kinderen te verbeteren. En de relatie met de omgeving maakt het ook een volledig boek. De functie van de gebouwen, architectuur en natuur lichten de auteurs eveneens toe. Ook geven zij ook concrete richtlijnen voor omvang of afstanden die aansluiten bij de menselijke maat en de functie van een plek. Het boek geeft in een inleidend hoofdstuk aan dat de stad ook met toekomstige problemen te maken heeft, zoals klimaatverandering en een wateropgave. De klimaatverandering komt wel aan bod, door (weliswaar verstopt) aandacht te besteden aan hitte-eilanden en beschutting door groen. Aandacht voor waterberging bij bijvoorbeeld pleinen is er helemaal niet. Zo zie je maar dat volledigheid eigenlijk bijna niet mogelijk is. Nu is waterberging misschien niet iets dat relevant is voor het perspectief van het boek (de gebruikers). Maar aangeven dat er ook andere belangen kunnen spelen, zou het nog sterker maken.