Tweebenig samen werken

Recensie: Saskia Buitelaar

De Omgevingswet legt de lat voor gemeenten behoorlijk hoog, met de focus op integrale besluitvorming over de leefomgeving. Dat vraagt om excellent samenwerken, zowel met een brede groep collega’s binnen de gemeentelijke organisatie, als met de vele belanghebbenden daarbuiten. “Grenswerkers” zou je de ambtenaren kunnen noemen die deze twee werelden met elkaar proberen te verbinden. Hun inspanningen tot samenwerken – of samen werken – leiden in de huidige praktijk vaak tot onmogelijke spagaten of tot noodgedwongen keuzes tussen de binnenwereld of de buitenwereld. Hoe moet dat dan straks onder de Omgevingswet?

Wie in deze tijd tweebenig is, heeft een groot voordeel, betogen de auteurs van Tweebenig samen werken (Twynstra Gudde i.s.m. Vakmedianet). De vergelijking met voetbal is snel gelegd: tweebenigheid maakt, creatiever, sneller en verruimt het speelveld. Precies die vaardigheden zijn onmisbaar voor professionals en organisaties die zich bezighouden met de complexe maatschappelijke opgaven van nu, waarvoor publieke, maatschappelijke en private partijen de handen ineen moeten slaan.

Het boek bevat een stevige verzameling essays die het gedachtengoed rond samenwerken in (ambtelijke) organisaties aanscherpen en voorzien van praktische handvatten in de praktijk. Dertig auteurs werkten eraan mee, wat resulteerde in meer dan 350 pagina’s op stevig formaat. Toch is het geenszins taaie kost, mede door mooi gebruik van illustraties en infographics en de mogelijkheid om het boek via ‘leesroutes’ te lezen.

Het eerste en meest uitgewerkte essay biedt een heldere schets van de context van het onderwerp. De samenleving verandert snel. De diffuse werkelijkheid en taaie vraagstukken vragen om verschillende aanpakken en samenwerking over grenzen heen. Tegelijkertijd nemen burgers volop zelf initiatief, bij gebrek aan innovatieve oplossingen voor de opgaven. Dat beïnvloedt de relaties tussen het publieke, private en maatschappelijke domein ingrijpend. Het levert de paradox op dat wie in deze context het laat afweten op samenwerking, uiteindelijk een nog grotere noodzaak tot samenwerking creëert.

Dit nieuwe speelveld vraagt om een herijking van rollen en het leren kennen van elkaar om de meerwaarde van samenwerking te kunnen zien. Voor een deel betekent dat erkennen dat de aanpak of visie van anderen anders kan en mag zijn. Voor grenswerkers is dit cruciaal. Deze nieuwe vaklieden kunnen functies hebben als omgevingsmanager, buurtregisseur, procesmanager of participatieprofessional. De analyse van de grenswerker leidt in het essay tot vijf signaturen die zij kunnen hebben, variërend van gedreven voorvechter tot grondige ontwerper.

Hoewel de context waarin zij werken heel verschillende en veranderlijk kan zijn, is er wel overlap in de vragen en spanningen die grenswerkers tegenkomen. De auteurs betogen dat tweebenigheid enorm kan helpen om met die vragen en spanningen om te gaan. Het boek bevat daarvoor de nodige tips, afkomstig uit onder andere de voetbal- en de zeilwereld (‘Links- en rechtbenigen hebben elkaar nodig in samen sterk spel te spelen.’) en twee testen (‘Sta je sterker op links of op rechts’ en ‘Ontdek jouw tweebenigheid’).

Na het eerste essay volgen reflecties op het thema vanuit diverse perspectieven en beroepsgroepen. Hier kan de lezer een keuze maken over welke insteek en welke auteur hem of haar interesseert. Het pleidooi voor meer tweebenigheid is helder. Met als een van de sterkste argumenten: “Als je te lang op één been staat krijg je kramp.”