De sleutel past niet meer op elke deur

De woningmarkt ziet er bij onze Zuiderburen weliswaar anders uit – met 70,5% eigenaar-bewoners, een private huurmarkt van 20,4 % en slechts 6,7 % sociale huurders – toch zijn er ook overeenkomsten te zien in de samenstelling van huishoudens en de veranderende vraag naar wonen. In de publicatie De sleutel past niet meer op elke deur van het Vlaamse kenniscentrum Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen constateren de auteurs dat hét kerngezin met een klassiek woonpad niet meer bestaat. Vlaamse gezinnen zijn complexer en gevarieerder dan ooit. Ze zijn dynamisch, flexibel en superdivers. Verschillende woonverhalen van bewoners laten dat zien. Méér kinderen en volwassenen wonen in twee huizen, méér jongvolwassenen blijven langer of weer tijdelijk thuis wonen, verschillende generaties wonen samen, wonen in meerdere huizen. ‘Het’ gezin bestaat volgens de auteurs niet meer en dus ook ‘de’ woonvorm niet. Onder meer door het toenemend aantal echtscheidingen verschuift de woningmarkt in Vlaanderen van eigendom naar huur.

Die verhalen roepen bij de auteurs fundamentele vragen op over het wonen: ‘Hoe beïnvloeden gezinstypes en -transities de woonmarkt?’, ‘Krijgen gezinnen ruimte voor de woonvorm die ze wensen?’ en ‘Hoe kunnen beleidsmakers anders naar het wonen van gezinnen kijken?’. Experimenten zoals mikado-, nest-, harmonika- of boemerangwonen zijn nog schaars. Door een stijgend aantal scheidingen en verhuisbewegingen wordt de toegang tot het wonen bemoeilijkt, waardoor ook de kwaliteit van de woonmarkt onder druk komt te staan. De auteurs verkennen alternatieve woonvormen tussen koop en huur en veelbelovende eigendomsstructuren zoals ‘community land trusts’ en wooncoöperaties. Zij stellen: “in verschillende levensfasen zijn gezinnen groter of kleiner en de woning zou idealiter navenant moeten zijn”. Tegelijkertijd zien zij in “dat bepaalde groepen, hoe flexibel en dynamisch onze woningmarkt ook uitgedacht wordt of zou zijn, nooit evenveel de voordelen hiervan zouden kunnen ervaren”. Het betoog in deze publicatie sluit mooi aan bij nieuwe ontwikkelingen in het wonen in Nederland – zoals de wooncoöperaties, de Magic Mix en experimenten met tijdelijke huurcontracten die bij Platform31 alle aandacht krijgen.