Multidisciplinaire aanpak vergunninghouders – Arnhem

Gemeente Arnhem pakt de vraagstukken rondom vergunninghouders integraal op. De gemeente ontwikkelde een visiedocument over de integratie van vergunninghouders in Arnhem en vertaalde dit naar een concreet uitvoeringsplan voor 2016 en 2017. De aanpak in het uitvoeringsplan richt zich niet alleen op huisvesting. Juist inburgering, onderwijs en integratie staan centraal. De gemeente hanteert het volgende motto: “Iedereen doet mee in Arnhem en iedereen doet zelf wat hij zelf kan doen”.

Gezamenlijke aanpak

De gemeente werkte hiervoor samen met vele partners die betrokken zijn bij vergunninghouders. Partijen die een rol spelen zijn: Vluchtelingenwerk, inburgeringsaanbieders, vrijwilligersplatforms, woningcorporaties, het NIDOS (voogdij instelling voor minderjarige vreemdelingen) en meerdere afdelingen binnen de gemeente. Gezamenlijk gaven ze concreet invulling aan een werkwijze om de integratie van de ‘nieuwe Arnhemmers’ tot een succes te maken. Doel is dat de nieuwe Arnhemmers daadwerkelijk gebruik gaan maken van alle mogelijkheden die Arnhem biedt, waardoor zij ook mogelijkheden gaan bieden voor Arnhem. Om dit te kunnen realiseren zet de gemeente in op de talenten van vergunninghouders. Deze kunnen liggen op het gebied van muziek, koken, vrijwilligerswerk en/of betaald werk.

Analyse opgave

Voordat de gemeente het uitvoeringsplan vorm gaf, analyseerde ze de opgave. Hieruit bleek dat er in 2017, net als in 2016, 389 vergunninghouders arriveren in Arnhem. In vergelijking met het landelijk beeld bestaat de Arnhemse groep uit meer alleenreizende mannelijke vergunninghouders. De gemeente anticipeert hierop in het uitvoeringsplan. Zo is de huisvestingsbehoefte van alleenreizende mannen anders dan die van gezinnen. Na het opstellen van het plan onderzocht de gemeente of er voldoende financiële middelen beschikbaar zijn. Dit blijkt het geval. De gemeente dekt de kosten uit de reguliere middelen ten behoeve van vergunninghouders in combinatie met de extra rijksmiddelen uit het Uitwerkingsakkoord.

Quick wins

De gemeente realiseert haar visie, die zij in samenwerking met lokale partijen formuleerde, door in te zetten op drie quick wins om de integratie van vergunninghouders te optimaliseren. De betrokken partijen lopen hiermee vooruit op het uitvoeringsplan en doen ervaring op met de werkwijze. Ten eerste werkten ze voor vergunninghouders een leer-werktraject uit. Tijdens een afstemmingsoverleg met de Arnhemse aanbieders maakten ze afspraken over een snellere toetreding tot de arbeidsmarkt en meer maatwerk. Ten tweede streefden ze naar een snellere deelname aan een intensiever inburgeringstraject. Ten derde begeleidden ze de vergunninghouders intensief naar de ondertekening van de – in Nederland verplichte – participatieverklaring. Daarin verklaren de vergunninghouders kennis te hebben genomen van de rechten en plichten en de fundamentele waarden van de Nederlandse samenleving en ze verklaren deze te respecteren. Vluchtelingenwerk en de vrijwilligersorganisatie ‘Arnhem voor vluchtelingen’ organiseerden vier bijeenkomsten om de vergunninghouders hierbij te helpen. Tijdens de bijeenkomsten maakten ze kennis met informele organisaties die activiteiten organiseren op het gebied van sport, eten, muziek, vrijwilligerswerk etc.

Hoofdpunten uitvoeringsplan

Het document Statushouders; onze nieuwe Arnhemmers, uitvoeringsplan 2016-2017 beschrijft negen hoofdpunten om de visie te realiseren. Deze punten zijn:

1. Uitgebreidere begeleiding door Vluchtelingenwerk
   De begeleiding van Vluchtelingenwerk Oost Nederland (VWON) wordt intensiever dan voorheen. Hun vrijwilligers voeren aan het begin van het traject veel (praktische) zaken zelf uit en blijven de vergunninghouder actief volgen bij hun inburgering, en mogelijkheden tot werk, participatie en zorg. Zij stemmen af met andere betrokken partijen, zoals het kernteam van de gemeente, de wijkteams, de inburgeringsaanbieders, de vrijwilligers, de scholen en het NIDOS.
2. Begeleiding start al zoveel mogelijk in de opvang
   De begeleiding moet nauw aansluiten bij initiatieven die in de asielopvang al starten, zoals taalonderwijs en kennis van de Nederlandse samenleving. Hiervoor wordt samengewerkt met het COA. Doel is om deze trajecten vloeiend door te laten lopen zodra de vergunninghouders woonruimte in Arnhem toegewezen krijgen. De gemeente sprak met het COA af dat hun taakstelling voor het grootste deel gevuld wordt door vergunninghouders uit het Arnhemse AZC.
3. Snellere toeleiding naar de inburgeringscursus en meer maatwerk
   De gemeente voert structureel overleg met de verschillende inburgeringsaanbieders om hun aanbod beter op elkaar af te stemmen. Daarnaast spreken ze over hun onderlinge samenwerking om vergunninghouders sneller te laten starten aan een inburgeringscursus, over maatwerk en intensivering en over monitoring van de voortgang.
4. Investeren in de doorstroommogelijkheden binnen het onderwijs
   Investeren in taal en talent is een belangrijke pijler. Vergunninghouders met een opleiding uit hun land van herkomst kunnen niet altijd aan de slag in hun eigen vakgebied. Ook zijn er vergunninghouders die hun studie niet konden afmaken. De gemeente wil de hoogopgeleiden uit die groepen laten doorstromen naar een hbo of universitaire opleiding. Ze faciliteren een coördinator die studenten uit het voortgezet onderwijs extra ondersteuning kan bieden. Daarnaast monitoren ze de meerwaarde van het volwassenonderwijs ten opzichte van de inburgeringscursus.
5. Multidisciplinair (kern)team
   In september 2016 startte een multidisciplinair kernteam dat focust op het ontdekken van de talenten, mogelijkheden en beperkingen van de vergunninghouders. In dit kernteam werken alle afdelingen binnen de gemeente die zich bezig houden met het verstrekken van uitkeringen, bijzondere bijstand, zorg, activering en toeleiding naar werk samen met Vluchtelingenwerk. Het kernteam volgt de vergunninghouders actief en begeleidt hen vanaf het moment van aanvraag tot uitstroom richting werk, participatie en zorg.
6. Inbedden van de participatieverklaring in de begeleiding
   Om de Nederlandse kernwaarden als solidariteit, gelijkwaardigheid, participatie en vrijheid beter te laten landen bij de vergunninghouders, organiseert Vluchtelingenwerk vier bijeenkomsten. Daarnaast brengt het kernteam deze waarden regelmatig onder de aandacht om de vergunninghouders optimaal voor te bereiden op de ondertekening van de participatieverklaring.
7. Maximale benutting van de kracht en solidariteit vanuit de Arnhemse samenleving
   Vanuit de aanname dat ontmoeting en verbinding van de Arnhemmers en nieuwe Arnhemmers solidariteit creëert, organiseert de gemeente netwerkbijeenkomsten om ervaringen te delen. Tevens is een website ontwikkeld waar alle maatschappelijke initiatieven zichtbaar worden en vraag en aanbod aan elkaar worden gekoppeld.
8. Samenwerking tussen alle partners rondom huisvesting
   De gemeente, woningcorporaties en andere woningaanbieders kwamen gezamenlijk tot nieuwe beleidskaders in 2016 om aan de taakstelling te voldoen. Door onderlinge afstemming is aan de taakstelling voldaan. In de volgende jaren blijft het uitvoeringsplan van kracht.
9. Goede overgang van opvang en begeleiding van minderjarigen die 18 jaar worden
   Minderjarige vergunninghouders moeten vanaf hun achttiende verjaardag zelfstandig gaan wonen en dragen daarvoor zelf de verantwoordelijkheid. Het kernteam houdt deze groep langer in beeld om te voorkomen dat zij afglijden. De gemeente maakte tevens afspraken met Pact18. Zij geven een aantal jongeren woonbegeleiding in panden van de woningcorporaties.