Klein wonen

Door Wim Vierling

“Wordt klein wonen het nieuwe gewoon? Ruim vier van elke tien mensen zal midden deze eeuw alleenwonend zijn. Alle reden om aan klein wonen aandacht te geven”, zo opent de flaptekst. Het begon allemaal in 2016 met de start van de BouwEXPO Tiny Housing in Almere, een ideeënprijsvraag die maar liefst 245 inzendingen opleverde en uiteindelijk resulteerde in 16 kleine woningen (<50m2) op een bouwterrein van 1400m2 in Homeruskwartier. De publicatie legt het proces en de resultaten van het experiment vast in een rijk geïllustreerde uitgave. De expo vond inspiratie bij de Tiny Housing movement, een ‘levensstijl die niet langer wordt gekenmerkt door verplichtingen maar door vrijheid’.

Het woonconcept past prima binnen demografische veranderingen als vergrijzing en gezinsverdunning en sluit goed aan op de wensen van woonconsumenten die invulling willen geven aan de individuele expressie van de woning, een bijdrage willen leveren aan duurzaamheid en door te ‘ontspullen’ tevreden zijn met een beperkt woonoppervlak. In de publicatie brengt de auteur ‘klein wonen’ als het antwoord op de structurele trend van alleenwonenden (nu al 3 miljoen, in 2050 naar verwacht de helft van het aantal huishoudens). Dat is natuurlijk wel de vraag. Ok, de maatschappij verandert en daarmee ook de woningbehoefte, zoals minister Kajsa Olllongren in het voorwoord opmerkt. Maar willen al die huishoudens kleiner wonen? Een woonhoefteonderzoek bij deze doelgroep zou dan wel wenselijk zijn. Want mogelijk liggen hun wensen ook bij woonvormen met collectieve voorzieningen, gemeenschappelijk initiatief en beheer (wooncoöperaties) of collectief opdrachtgeverschap. Kortom een rijk palet aan woonvormen voor starters, senioren en hulpbehoevenden, al dan niet gemixed. De initiatiefnemers van klein wonen zijn wel afhankelijk van meewerkende en denkenden gemeenten. En die zijn niet altijd voorspelbaar in hun beleid. Zo gaven veel gemeenten tijdens de crisisjaren ruimte aan particulier opdrachtgeverschap, daarna raakten de zelfbouwers uit de gratie.

De publicatie brengt het geslaagde experiment in beeld. De totstandkoming van de 16 projecten wordt uitgebreid beschreven en geeft goed inzicht in de creativiteit en vernuft van de architecten om binnen het beperkte woonoppervlak te voldoen aan de wensen van de bewoners (waaronder ook die van betaalbaarheid en duurzaamheid) en de regels van het Bouwbesluit. Vooral met de betaalbaarheid is geworsteld en soms creatief mee omgesprongen door de grond in erfpacht aan te bieden. Die prijs kan in de toekomst worden gedrukt door seriematig te ontwikkelen, het delen van voorzieningen en ook op de maandelijkse kosten voor energie valt nog het nodige te besparen. De kennis die in Almere is ontwikkeld, verdient navolging en verdere verdieping in andere gemeenten. Niet als oplossing voor de woningnood, maar als een prima aanvulling op het assortiment aan woonvormen.