Praktijkvoorbeelden

Tijdens een inspraakavond van de gemeente Wierden gaven ongeveer 150 inwoners hun mening over de komst van een groot AZC. Zij vulden hiervoor eerst een vragenlijst in en gaven vervolgens in groepsverband hun mening. Hiervan werd een verslag gemaakt. Bij binnenkomst gaf burgemeester Henk Robben iedereen persoonlijk een hand. Er was geen podium maar er vond een rondetafelgesprek plaats met bewoners en gemeenteraadsleden.

Mening geven via enquête

De enquête die werd voorgelegd bestond uit diverse multiple choice-vragen:

1. Vindt u dat er een asielzoekerscentrum in de gemeente Wierden kan komen?
2. Waarom vindt u dat er wel een asielzoekerscentrum in de gemeente Wierden kan komen?
3. Waarom vindt u dat er niet een asielzoekerscentrum in de gemeente Wierden kan komen?
4. Stel dat de gemeenteraad besluit dat er nader onderzoek moet komen naar een asielzoekerscentrum in Wierden. Wat voor soort voorwaarden moet ze dan stellen aan de komst hiervan?
5. Vindt u dat we statushouders/ex-asielzoekers versneld kunnen huisvesten in de gemeente Wierden?
6. Waarom vindt u dat we wel versneld statushouders/ ex-asielzoekers kunnen huisvesten?
7. Waarom vindt u dat we niet versneld statushouders/ex-asielzoekers kunnen huisvesten?

Rondetafelgesprek

Over de gespreksvorm was duidelijk goed nagedacht: de burgemeester benadrukte dat het begrip wederkerigheid bij echte communicatie een wezenlijk element is. Mensen willen niet alleen geïnformeerd worden, maar ook hun verhaal kunnen doen. Volgens Ira Helsloot, hoogleraar besturen van veiligheid aan de Radboud Universiteit Nijmegen is de gespreksvorm een noodzakelijke stap om serieus het gesprek aan te gaan. Het kan een bijeenkomst maken of breken, helemaal als het gaat om een precair onderwerp.

Resultaten online

De opbrengst van de avond en de feedback uit de enquête waren verrassend: de komst van een groot AZC met tenminste 600 bewoners was voor een grote meerderheid onwenselijk. Geen bezwaar had een meerderheid tegen kleinere, gespreide opvang en versnelde huisvesting van statushouders. De gemeente zetten de resultaten online.

Informatie

• Algemeen filmpje van RTV oost over asielzoekers in Wierden op Youtube (niet over de bijeenkomst):

De gemeente Rotterdam krijgt een tijdelijk AZC voor maximaal 600 vluchtelingen. Eind 2015 werd dit publiekelijk bekend gemaakt. De uit de hand gelopen informatiebijeenkomst was een dag later voorpaginanieuws. De kleinschalige bewonersbijeenkomsten die Rotterdam daarna organiseerden waren dat niet. ‘Logisch’; die verliepen goed en er viel nauwelijks een onvertogen woord. Wat zijn de lessen voor Rotterdam?

Een dag nadat de Rotterdamse wijk Beverwaard en omgeving een brief ontvingen waarin stond dat het college van B&W had besloten een tijdelijk AZC te openen aan de Edo Bergsmaweg, stond er een informatiebijeenkomst gepland. In een speciaal opgezette tent gaven burgemeester Aboutaleb, de korpschef en Centraal Orgaan Asielzoekers tekst en uitleg over de komst van het AZC. Ze zaten op een podium naast elkaar aan tafel. De sfeer tijdens de bijeenkomst was grimmig. Metro schrijft de dag daarna: “Scheldkanonnades vliegen door de lucht…” De Havenloods: “Er waren spreekkoren, scheldpartijen en inzet van de politie om de orde te bewaren en veel vragen. Vooral veel vragen.” En RTV Rijnmond kopt: “Arrestaties na bijeenkomst over AZC Beverwaard.”

Al snel schorste burgemeester Aboutaleb de bijeenkomst voor korte tijd. Er waren te veel mensen op de bijeenkomst afgekomen. Naar schatting 200 mensen moesten buiten blijven staan. Na afloop van de bijeenkomst wil een groep van ongeveer honderd bewoners niet vertrekken, inzet van de ME is nodig. Zo werd Rotterdam ongewenst het meest recente toonbeeld van een uit de hand gelopen bijeenkomst over de plaatsing van een (tijdelijk) AZC.

Rotterdam herpakt zich

Rotterdam liet het er niet bij zitten. Vier maanden later organiseerde ze vier nieuwe bijeenkomsten, die veel beter verliepen. Hoe kreeg Rotterdam dat voor elkaar?

• De vier bijeenkomsten waren veel kleinschaliger van aard: er werden 70 bewoners uitgenodigd, die alleen met een uitnodiging binnenkwamen.
• De bijeenkomst werd geleid aan tafels: hierdoor ontstond er een gesprek.
• Aan elke tafel zaten (hoge) ambtenaren en bestuurders van politie, gemeente en justitie: zij konden op elke vraag een echt antwoord geven.
• De gespreksleiders maakten gebruik van gesprekstechnieken waarmee ze de emotie konden kanaliseren: na beantwoording van een paar vragen stelden ze aan bewoners de vraag wat er nodig is om de situatie zo goed mogelijk aan te kunnen.
• Van elke ‘ronde tafel bijeenkomst’ werd een verslag gemaakt: die werd op internet geplaatst, zodat de informatie zoveel mogelijk openbaar werd gemaakt.

Het effect was dat bewoners het fijn vonden dat ze een gesprek konden voeren. De wereld is echter niet opeens veranderd, de bewoners blijven sceptisch. Desondanks kwam er een gesprek op gang, zijn er zorgen geuit en vragen gesteld. Er zijn oplossingsrichtingen besproken en antwoorden gegeven.

Foto: Joost Eerdmans. Kleinschalige bijeenkomst AZC in Beverwaard (6 januari 2016)

Op een steenworp afstand van Rotterdam-The Hague Airport wil de gemeente Rotterdam elf Skaeve Huse plaatsen, woningen bedoeld voor notoire bezorgers van overlast. De nabijgelegen bewoners uit Schiebroek kwamen hiertegen in opstand. De eerste informatiebijeenkomst leidde alleen maar tot meer onrust. De opkomst was groter dan verwacht en de aanwezigen pasten nauwelijks in de ruimte, de betrokken wethouder was niet aanwezig en de bewoners hadden het gevoel dat de projectleider op weinig vragen echt antwoord kon geven.

De gemeente Rotterdam heeft een meerjarig programma rondom de aanpak van Woonoverlast. Hiaat daarin was het ontbreken van een adequate aanpak van mensen die niet te handhaven zijn in een stedelijke woonomgeving. Hoewel hun gedrag niet strafbaar is, kunnen ze door de overlast die zij veroorzaken niet in hun huidige huis blijven wonen. In de media kregen de Skaeve Huse de bijnaam Aso-woningen of aso-dorp.

‘aso-dorp’

De bewoners die in de omgeving van de nieuw te bouwen Skaeve Huse woonden, waren het niet eens met de komst van een ‘aso-dorp’ in hun achtertuin. De eerste informatiebijeenkomst die Rotterdam organiseerde, was geen succes. De opkomst was groter dan verwacht, waardoor sommige mensen buiten moesten staan. Na afloop stonden de bewoners de media te woord. Ze gaven aan dat de informatiebijeenkomst te weinig informatie opleverde. Ook vonden ze het storend dat de wethouder niet aanwezig was. Tot slot waren bewoners van het nabijgelegen Overschie tot hun spijt niet uitgenodigd.