Binnenstad van Hoogeveen in Europese sferen

02 september 2016

Hoogeveen is één van de tien Europese steden die meedoet aan het Europese project RetaiLink dat zich richt op het terugdringen van winkelleegstand en op het aantrekken van meer consumenten naar de middelgrote steden. Voor Platform31 een mooie gelegenheid om Hoogeveen eens te bezoeken en te zien en horen voor welke uitdagingen de binnenstad staat.

In Hoogeveen praten we met Gert Bolkesteijn. Hij is ‘gemeentelijk initiator binnenstad’ wat betekent dat hij de ambtelijke verantwoordelijkheid heeft voor alles wat er in de binnenstad gebeurt. Al snel wordt duidelijk dat met Gert de gemeente Hoogeveen verzekerd is van iemand die vol passie en trots kan vertellen over wat de binnenstad van Hoogeveen het laatste decennium allemaal heeft bereikt. In 2006 zag de situatie in de binnenstad er echter nog verre van rooskleurig uit.

De leegstand bedroeg toen meer dan 20 procent, het aantal bezoekers van niet-Hoogeveners was laag waardoor ook de omzet van de binnenstadondernemers achterbleef. Om de binnenstad weer een positieve impuls te geven is onder andere een ontwikkelingsvisie opgesteld en is een stichting centrummanagement in het leven geroepen. Al binnen een paar jaren wierp dat zijn eerste vruchten af. De leegstand liep snel terug, het aantal bezoekers steeg fors en ook de binnenstadondernemers keken weer tevreden naar hun omzetcijfers. In 2011 werd het stadscentrum van Hoogeveen zelfs uitgeroepen tot de beste binnenstad van Nederland in de categorie middelgrote gemeenten.

Pluspunten van Hoogeveen

Wat zijn de pluspunten van de Hoogeveense binnenstad? Gert wijst onder andere op de goede bereikbaarheid van het centrum, de lage parkeertarieven, het ruime winkelaanbod, de vele horecaterrassen, het vriendelijke personeel en het eigen trouwe Hoogeveense winkelpubliek. Ook zijn volgens hem de binnenstadsondernemers goed georganiseerd en bestaan er korte lijnen met het ambtelijke- en bestuurlijke veld.

Pittige uitdaging

Vraag is of het voldoende is om ook de uitdagingen van de huidige tijd het hoofd te kunnen bieden. Uit een recent onderzoek naar het winkel- en koopgedrag van consumenten bleek de aantrekkingskracht van winkels in Hoogeveen de afgelopen vijf jaar gedaald voor klanten uit de regio. Dat is ook in de omzetcijfers terug te zien: in vijf jaar tijd daalde de omzet van de detailhandel met 11 procent. Steeds meer mensen kopen hun kleding, schoenen, elektronica en huishoudartikelen via internetwinkels. Naast de opkomst van het internetwinkelen zorgen ook het verdwijnen van de landelijke winkelcentra en het veranderende consumentengedrag voor pittige uitdagingen.

Vermaak trekt

Gert merkt dat de consument niet meer uitsluitend naar de stad komt om te winkelen, maar vooral om vermaakt te worden. Daarom zijn volgens hem vooral grote steden in trek met een compleet winkelaanbod, veel horeca en mogelijkheden tot vertier. Vanaf 2013 was er ook weer wat leegstand te zien in Hoogeveen. Momenteel is de leegstand ongeveer 12 procent. In vergelijking met omliggende gemeenten, en gemeenten elders van gelijke omvang, doet Hoogeveen het nog relatief goed.

Wat is beleving?

De gemeente Hoogeveen en de binnenstadondernemers beseffen dat de nieuwe uitdagingen creatieve oplossingen vragen. Binnen Nederland wordt al veel geëxperimenteerd met nieuwe concepten. De gemeente Hoogeveen volgt die experimenten met veel interesse. Bolkesteijn: “Vaak wordt bijvoorbeeld beweerd dat het belangrijk is dat een binnenstad ‘meer beleving’ moet uitstralen. Maar wat is dat precies? Meer evenementen? En zo ja, welke evenementen zorgen ervoor dat er meer mensen naar de binnenstad komen en, belangrijker nog, dat dit ook gepaard gaat met meer omzet voor de ondernemers? Veel gemeenten zijn net als wij met dit soort vragen bezig”. Maar interessant is ook na te gaan wat er buiten Nederland gebeurt, in gemeenten die vergelijkbare uitdagingen kennen als Hoogeveen.

RetaiLink

De gemeente Hoogeveen zag een oproep voor deelname aan RetaiLink wat meteen tot enthousiasme leidde. RetaiLink is een project dat onder het kennisontwikkelingsprogramma Urbact van de Europese Unie valt. Naast de gemeente Hoogeveen doen nog negen Europese steden mee. Andere deelnemende steden zijn onder meer het Spaanse Igualada, het Engelse Basingstoke en het Franse Romans. Doelstelling is om middelgrote steden weer aantrekkelijk te maken voor de consument dankzij het ontwikkelen van innovatieve strategieën. Hoogeveen is overigens niet de enige Nederlandse deelnemer aan het project, ook het Twentse Hengelo doet mee. Deelname kost de gemeente geen geld, wel ambtelijke ondersteuning. Het project is begin mei 2016 gestart en loopt twee jaar.

Interstedelijk leren

Vanzelfsprekend verschillen de deelnemende gemeenten in meerdere opzichten van elkaar, bijvoorbeeld naar inwonersaantal – de steden variëren van 35 duizend tot 200 duizend inwoners – maar ook bijvoorbeeld naar samenwerking met de lokale overheid. In de deelnemende Oost-Europese steden staat samenwerking tussen binnenstadondernemers en gemeenten bijvoorbeeld nog in de kinderschoenen. Omdat de samenwerking tussen binnenstadondernemers en gemeente in Hoogeveen juist sterk is, kunnen de deelnemende Oost-Europese steden hier veel van leren. Tegelijkertijd kan de gemeente Hoogeveen ook van de andere steden leren. De Roemeense stad Bistrita is bijvoorbeeld sterk in het compartimenteren van het centrum. In Igualada is veel ervaring met het organiseren van evenementen waar grote aantal bezoekers op afkomen. Interessant is ook de franse stad Romans. Pal naast het centrum van Romans staat een outletcenter die als een succes kan worden gezien. Helaas gaat dat gepaard met een binnenstad waar de bezoekers nu massaal wegblijven.

Bijeenkomsten

Het ontwikkelen en uitwisselen van kennis staat centraal. “Het vormt een extra aanvulling op wat wij nu al doen in Nederland. Deelname aan RetaiLink geeft ook uitstraling, de slotbijeenkomst zal hier ook in Hoogeveen plaatsvinden, dat geeft een stukje exposure.” De doelstelling is ook om zo veel mogelijk Hoogeveense ondernemers mee te nemen naar zogeheten ‘transnationale bijeenkomsten’. Tijdens deze bijeenkomsten worden goede praktijkvoorbeelden uitgewisseld, problemen en knelpunten geanalyseerd en ideeën gedeeld. In totaal worden er zeven van dergelijke bijeenkomsten georganiseerd. De eerste bijeenkomst vond al in mei 2016 in Igualada plaats, een stad met ongeveer 40 duizend inwoners dat 60 kilometer ten westen van Barcelona ligt. De opbrengst van de bijeenkomst is teruggekoppeld met een groter gezelschap van Hoogeveense belanghebbenden dat tevens als klankbord fungeert. In oktober vindt de tweede bijeenkomst plaats in het Kroatische Sibenik.

Geïntegreerd actieplan

Einddoel van RetaiLink is het ontwikkelen van een ‘geïntegreerd actieplan’, een plan dat wordt samengesteld door gemeenten in directe samenwerking met de binnenstadondernemers en (Europese) retailexperts. Belangrijk daarbij is dat goed wordt onderzocht wat het DNA van de stad is. Belangrijk is exact te weten wat het verzorgingsgebied is, wie er wonen, waar ze behoefte aan hebben, welke mensen naar de binnenstad komen. RetaiLink besteedt ook veel aandacht aan training om tot een geïntegreerd actieplan te komen. Gedurende het proces naar zo’n actieplan wordt ook training aangeboden waarvoor internationale retailexperts worden ingeschakeld. Zij bewaken mede de kwaliteit van het actieplan. Uiteindelijk zal elke deelnemende stad zo tot zijn eigen integrale actieplan komen. Doelstelling daarvan is om meer consumenten in de binnenstad te krijgen, de leegstand terug te dringen, het centrum te verbeteren en de totale omzet te laten stijgen. Voor Gert is het proces naar een ‘geïntegreerd actieplan’ het belangrijkste. “Als er enthousiasme is en draagvlak onder binnenstadondernemers dan is RetaiLink een succes”.