Het blootleggen van de onontdekte waarde van de binnenstad – de mens centraal

Reactie van Linda Zuijderwijk

In de blog ‘Maak de binnenstad meer voor mensen’ van 4 april 2019 wordt de vraag opgeworpen hoe binnensteden meer gastvrij kunnen zijn voor mensen. Het is namelijk opvallend dat in tijden van economische groei het aantal bezoekers aan de binnenstad terug lijkt te lopen. Dat leidt tot de vraag: is de binnenstad wel aantrekkelijk genoeg voor mensen? Naar aanleiding van deze vraag deel ik vanuit stadssociologisch perspectief drie observaties en verdiepende vragen.

1. Alle consumenten zijn mensen…
De binnenstad richt zich erg op klanten, op consumenten. Hoe zorg je ervoor dat er genoeg wordt besteed in de winkels en horeca? Het is belangrijk om daarbij te beseffen dat de economische waarde van de binnenstad, hoeveel klanten er komen en hoeveel geld zij uitgeven, en de gebruikswaarde, de waarde die de binnenstad heeft in het dagelijks leven en de identiteitsvorming van de mens, hand in hand gaan. Consumptie is een belangrijk onderdeel van de identiteitsvorming van mensen. Mensen kopen dingen die bij hun identiteit passen en die versterken. De vraag naar ‘meer bestedingen in de binnenstad’ kan daarom niet losgezien worden van de vraag naar ‘meer waarde voor de identiteit en in dagelijks leven’. Kijk dan verder dan klantbeleving – zet de mensbeleving centraal.

2. …maar niet alle mensen zijn consumenten
Inzetten op mensbeleving en gebruikswaarde gaat daarnaast over veel meer dan consumeren. Het gaat ook over de vraag: richt de binnenstad zich niet te veel op consumenten? Niet alle mensen die de binnenstad gebruiken zijn consumenten: er zijn ook groepen die de binnenstad gebruiken om vrienden te ontmoeten, muziek te draaien of gewoonweg op een bankje zitten en naar de andere bezoekers kijken.
Een eerste observatie is dat sommige van deze – vaak onbedoelde – gebruiksfuncties van de binnenstad niet altijd gewenst zijn: niet alle binnensteden zijn gastvrij voor niet-consumenten. Soms wordt er opgetreden tegen deze vormen van gebruik of wordt de ruimte zodanig heringericht dat zij onaantrekkelijk wordt voor niet-consumenten. Welk effect heeft dat dan op de gebruiks- en identiteitswaarden van de binnenstad? En worden er misschien nog gebruikswaarden over het hoofd gezien?

3. Het blootleggen van de onontdekte waarde van de binnenstad
De binnenstad wordt dus op veel meer verschillende manieren gebruikt en beleefd dan op het eerste gezicht gedacht wordt. Het kan interessant zijn om juist de bekende categorieën van klantprofielen los te laten om te ontdekken wie de gebruikers zijn, en vooral ook: hoe de gebruikers zichzelf omschrijven en identificeren. Dat geeft aanknopingspunten om andere waarden van de binnenstad te ontdekken. Zodoende kunnen deze nu nog onbekende vormen van gebruik en beleving input leveren voor de gewenste identiteit van de binnenstad.