- kennisvanstadenregio
- Kennisdossiers
- Kennisdossier Interbestuurlijke samenwerking
- Investeren in gelijkwaardig partnerschap
Investeren in gelijkwaardig partnerschap
De G40 benadrukt in een position paper het belang van investeren in gelijkwaardig partnerschap tussen de rijksoverheid en lokale overheden, zoals de G40-gemeenten. Te vaak is er sprake van top-down beleid, waarbij lokale overheden weinig ruimte hebben voor maatwerk. Dit leidt tot onuitvoerbare compromissen en een gebrek aan vertrouwen. Gepleit wordt voor een herziening van deze aanpak, waarbij de rijksoverheid meer betrokkenheid toont en de kennis en ervaring van lokale overheden serieus neemt.
Een belangrijk advies is dat de rijksoverheid haar rol als opdrachtgever en spelbepaler moet heroverwegen en zakelijker moet opereren. Dit houdt in dat er een gedeeld beleidskader moet komen voor taaktoedeling, inclusief instrumenten en randvoorwaarden, om een proactieve rol van gemeenten te faciliteren. Gelijkwaardigheid en wederkerigheid zijn essentieel voor een goed partnerschap. Dit betekent dat beide partijen zich moeten inzetten om elkaars werelden te begrijpen en te waarderen.
Daarnaast pleit de G40 voor structurele investeringen in de relaties tussen de rijksoverheid en gemeenten. Dit kan door middel van gezamenlijke initiatieven en het versterken van lokale netwerken. Een goed partnerschap komt niet alleen de uitvoerbaarheid van beleid ten goede, maar ook het vertrouwen van inwoners in de overheid versterkt. Door samen te werken als één overheid, kunnen gemeenten en de rijksoverheid effectiever inspelen op de complexe uitdagingen van deze tijd, zoals sociale vraagstukken en regionale ontwikkeling.
Publicaties
Brede welvaart in Nederlandse gemeenten: Het belang van regionale samenhang
PBL, februari 2022
Het Planbureau voor de Leefomgeving benadrukt in dit rapport het belang van regionale samenhang en samenwerking tussen gemeenten en regio’s voor het bevorderen van brede welvaart. Het stelt dat een gevarieerd en samenhangend gebied meer mogelijkheden biedt voor brede welvaart dan een homogeen gebied. Dit onderstreept de noodzaak voor interregionale samenwerking om de bereikbaarheid van verschillende voorzieningen en kansen te verbeteren. Samenvattend pleit het rapport voor een strategische en gelijkwaardige samenwerking tussen gemeenten en regio’s om de brede welvaart te verbeteren, met een focus op regionale diversiteit en bereikbaarheid.
Rol nemen, ruimte geven. De rol van het Rijk bij interbestuurlijke samenwerking
ROB, mei 2021
De Raad voor het Openbaar Bestuur stelt in het adviesrapport ‘Rol nemen, ruimte geven’ dat effectieve samenwerking gebaseerd moet zijn op wederzijds vertrouwen, respect en een gedeelde verantwoordelijkheid. Het Rijk moet niet alleen een sturende rol aannemen, maar ook ruimte geven aan decentrale overheden om hun eigen beleid te ontwikkelen en uit te voeren. Dit vereist een balans tussen centrale regie en lokale autonomie.
Als één overheid: slagvaardig de toekomst tegemoet!
Studiegroep IFV, juni 2020
De Studiegroep Interbestuurlijke en Financiële Verhoudingen adviseert in deze rapportage over de samenwerking tussen overheden. Deze zou gebaseerd moeten zijn op gelijkwaardigheid en wederkerigheid. Dit betekent dat alle betrokken overheden, ongeacht hun grootte of specifieke verantwoordelijkheden, als gelijkwaardige partners moeten samenwerken. De studiegroep stelt dat effectieve samenwerking vereist dat overheden elkaar wederzijds ondersteunen en respecteren, waarbij ze gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen voor de uitvoering van beleidsdoelen. Dit houdt in dat er een cultuur van vertrouwen en open communicatie moet zijn, waarin overheden bereid zijn om kennis en middelen te delen om gezamenlijke maatschappelijke opgaven aan te pakken.
Effectief Sturen met Multi-level Governance
NSOB, 2018
Voor veel maatschappelijke opgaven geldt dat ze zich niet beperken tot het domein van één specifieke bestuurslaag (bijvoorbeeld: het Rijk, de provincie, de gemeente of Europese instituties). In dit essay beschrijft het NSOB de manier waarop meerlaags werken aan maatschappelijke vraagstukken werkt en de uitdagingen die zich daarbij voordoen. Ervaringen met hedendaagse vraagstukken leren dat het meer voor de hand ligt om inzet te plooien naar de aard van het betreffende vraagstuk, dan om vraagstukken zo te plooien dat ze bij een enkele bestuurslaag zijn onder te brengen. Het essay benadrukt de noodzaak van flexibele, situationele benaderingen en bespreekt de uitdagingen en voordelen van meerlaags werken.
Lopende projecten
In Town Deals werken middelgrote en kleine gemeenten samen met de rijksoverheid, kennisinstellingen en private partijen om lokale vraagstukken aan te pakken. Door gezamenlijke initiatieven en het versterken van lokale netwerken wordt gestreefd naar een proactieve rol van gemeenten en een beter begrip van elkaars werelden.
Town Deal Sterke Streken
Deze deal richt zich op het aantrekkelijk houden van kleinere gemeenten voor (potentiële) inwoners. Het omvat samenwerking tussen lokale overheden, het Rijk, private sector en maatschappelijke organisaties om de leefbaarheid te verbeteren.
Town Deal Energieke Wijken
Gericht op het verduurzamen van wijken door samenwerking tussen gemeenten, energiebedrijven en bewoners. Dit project bevordert de overgang naar duurzame energiebronnen en verbetert de energie-efficiëntie van woningen.
Town Deal Circulaire Economie
Deze deal stimuleert de overgang naar een circulaire economie in kleinere gemeenten door samenwerking tussen lokale overheden, bedrijven en kennisinstellingen. Het doel is om afval te verminderen en hergebruik van materialen te bevorderen.Praktijkvoorbeeld
Over het investeren in gelijkwwaardig partnerschap is een landelijk praktijkvoorbeeld bekend.
De Code Interbestuurlijke Verhoudingen (CIV) werd in 2023 ondertekend. Deze code bevordert samenwerking als één overheid, waarbij rijk, provincies, gemeenten en waterschappen gelijkwaardig samenwerken.
