Smart people: Rob Raven

Slimme technici zijn de bouwvakkers in smart cities. Zij maken onze toekomstige steden smart dankzij de handige inzet van techniek. Daarvoor is kennis nodig evenals flexibiliteit, creativiteit, ondernemerschap en onderwijs. In deze rubriek stelt een aantal Smart People zich voor. Rob Raven, professor aan de faculteit Natuurwetenschap en Innovatiemanagement aan de universiteit van Utrecht trapt af.

Op welke manier houdt u zich bezig met smart cities?

“Ik bekleed de leerstoel ‘Instituties en Maatschappelijke Transities’ bij het Copernicus Instituut van de Universiteit Utrecht. Smart cities is een relatief nieuwe discours over de toekomst van de steden en de manier waarop steden omgaan met grote maatschappelijke uitdagingen. Wij kijken naar deze ontwikkelingen vanuit een transitie perspectief en zijn geïnteresseerd in de manier waarop smart city ‘experimenten’ succesvol vorm geven aan duurzame stedelijke ontwikkeling. In een nieuw internationaal NWO-project dat recent van start is gegaan, onderzoeken we de factoren voor succesvol experimenteren in zowel Europese als Chinese context. Anderzijds kijken we ook kritisch naar deze ontwikkelingen. Wat betekent succes in deze context? Welke en wiens belangen zijn vertegenwoordigd of afwezig? Hoe verandert slimme technologie de verhouding tussen publiek en privaat in een stad? Lost de slimme stad inderdaad alle maatschappelijke problemen op of is er sprake van naïef technologisch optimism? In een nieuw boek ‘The Experimental City’ dat begin 2016 verschijnt reflecteren we op deze vraagstukken.”

Wat betekent de smart city voor u?

“De slimme stad is een snel oprukkend discours, waar in toenemende mate allerlei partijen zich om heen organiseren, met de belofte dat slimme, door ICT-ondersteunende technologie, steden helpt om te gaan met grote uitdagingen, waaronder duurzaamheid, bereikbaarheid, gezondheid en democratisch bestuur. In landen als China speelt ook de snel groeiende verstedelijking een rol, die met bestaande steden alleen niet opgevangen kan worden. Uit sociologische studies naar innovatie weten we echter dat technologie nooit neutraal is. De voor- en nadelen van technologische innovatie komen tot uiting in de manier waarop deze maatschappelijk wordt ingebed. De technologie-pur-sang-focus wordt gelukkig steeds meer bekritiseerd en aangevuld vanuit een meer mensgeoriënteerde beleving van steden en een focus op slimme sociale innovaties, zoals nieuwe manieren van samenwerking tussen en nieuwe rollen van burgers, overheid, bedrijven en kennisinstellingen.”

Hoe ziet u de belangrijkste opgave ten aanzien van smart cities?

“Het is belangrijk om uit te vinden hoe slimme technologie en nieuwe institutionele ontwikkelingen dusdanig kunnen worden ingezet dat deze daadwerkelijk ten goede komen van ‘een betere stad’ die voorbereid is op de maatschappelijke uitdagingen van deze tijd. Dat is een gezamenlijk zoek- en leerproces, waarin bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid een rol spelen, maar ook burgers en de ‘civil society’. Dat proces is al volop op gang, maar er zijn nog flinke slagen te maken in het inzichtelijk maken van wat verschillende steden doen, wat werkt, welke transitiepaden bewandeld kunnen worden en welke implicaties dit heeft voor alle betrokken groepen in de samenleving. Leren tussen steden (en tussen landen) is bijvoorbeeld een onderwerp dat nog relatief weinig aandacht heeft.”

Wat wilt u uw toekomstige generaties graag meegeven?

“Het smart city discours is de laatste in een reeks van mogelijke toekomsten van stedelijke ontwikkeling. Voortdurende reflectie en nuance in wat technologie wel en niet kan waarmaken is een noodzakelijke randvoorwaarde om de voordelen van slimme innovaties optimaal te benutten. Daarvoor is onderzoek nodig naar hoe de slimme stad in de praktijk vorm krijgt, inclusief inzicht in de potentiële nieuwe risico’s en afhankelijkheden die daarbij ongetwijfeld zullen ontstaan.”

Wat mag er volgens u absoluut niet in een smart city ontbreken?

“Mensen.”