Hoe complex kun je het maken?

Waarom moeilijk doen als het ook gemakkelijk kan? Heb je een probleem? Hak het in stukjes, los de deelproblemen op, strik er omheen en klaar is Kees! Maar als het gaat om stedelijke ontwikkeling blijkt die makkelijke weg toch vaak niet de slimste te zijn. Steden zijn vreemde ecosystemen, waarin alles met alles op soms raadselachtige wijze met elkaar lijkt samen te hangen.

Al in 1964 concludeerde de Amerikaanse wetenschapper Melvin Webber dat steden van de toekomst – gebouwd op telecommunicatie en massa (auto)mobiliteit – zich ontwikkelen tot zogeheten ‘urban-associational areas’. En dát in de tijd waarin de mobiele telefoon en het internet nog niet waren uitgevonden. Webber introduceerde ook ‘Wicked Problems’, een probleemcategorie die zich niet alleen als moeilijk laat kwalificeren, maar zich ook lijken te verzetten tegen analyse en oplossing. En wanneer zo’n probleem dan ook nog eens blijkt samen te hangen met andere problemen, met meerdere stakeholders en even zovele vaak strijdige belangen, dan spreken we over een ‘social mess’. Hoe om te gaan met dit soort complexe systeemvraagstukken is het doel van het onderzoeksprogramma Complexity dat NWO in samenwerking met TNO gaat uitvoeren.

Terug naar de stad. Moderne verstedelijking kwalificeert zich met recht als een ‘Wicked Social Mess’. Er is sprake van verschillende perspectieven, waaronder economie, leefbaarheid, bereikbaarheid, gezondheid, duurzaamheid, veiligheid. Ook dienen zich meerdere, vaak tegenstrijdige oplossingsrichtingen, aan. Zo’n stad tot Smart City ontwikkelen betekent dat je deze als één geheel en integraal wil kunnen benaderen. Eén systeem van mensen & locaties die interacteren met én via stromen van energie, materialen, mobiliteit, diensten en financiën. ‘Smart’, omdat er op strategische manier gebruik wordt gemaakt van ICT, zodat een stad continu meetbaar wordt in al haar facetten. Een zienswijze die naar mijn mening ook in de Nationale Omgevingsvisie moet gaan terugkomen.

Onderzoek resulteerde inmiddels in een heel aantal concrete Smart City Tools voor integrale gebiedsontwikkeling, duurzame stedelijke bereikbaarheid en de energietransitie in stedelijke omgeving. Tools die we zowel in Nederland als ook internationaal kunnen inzetten. Zo krijgen we iets meer grip op de stad.

Leuker kan ik het niet maken, wel complexer…

Kees d’Huy

Directeur Smart Cities & Stedelijke Ontwikkeling TNO