Contact
Jan Kastje
Nieuws
Kamerbrief over betrekken burgers bij samenleving en democratie
Ministerie van BZK, 18 juni 2025
Minister Uitermark informeert de Tweede Kamer in een brief over de uitwerking van plannen uit het regeerprogramma om burgers bij de samenleving en democratie te betrekken. De kern van deze plannen is versterking van initiatieven voor en door burgers, en versterking van zeggenschap van burgers op lokaal en nationaal niveau. Hiervoor heeft de minister in 2025 €3 miljoen euro extra uitgetrokken. Om duurzaam te blijven investeren lopen deze middelen de komende jaren op tot circa €9 miljoen structureel.
Het ‘derde speelveld’ van bewoners en particuliere initiatieven
Platform31, januari 2025
Het ‘derde speelveld’ is het deel van het bestuurlijke veld waar bewoners of particuliere initiatieven op spelen. Zij proberen zich te verhouden met het traditionele speelveld met het eerste en tweede veld: overheid en markt. De metafoor maakt meteen duidelijk dat samen spelen met een derde veld onwennig is. Bewoners en bewonersinitiatieven denken niet sectoraal, terwijl de gemeente wel zo is georganiseerd. In een Platform31-webinar legde overheidsadviseur Govert Geldof uit dat het betrekken van het ‘derde speelveld’ van bewoners kansen biedt voor de gemeente om integraal te werken en opgaven te koppelen.
Herijking Actieplan Open Overheid 2025
Open Overheid, 2025
De 17 actiepunten van het Actieplan Open Overheid 2023-2027 worden opnieuw tegen het licht gehouden op impact, ambitie en (potentieel) resultaat. Daarna wordt duidelijk hoeveel ruimte er is voor nieuwe actiepunten. Het actieplan wordt herijkt door de maatschappelijke coalitie Over Informatie Gesproken (MCOIG), in opdracht van het Programma Open Overheid van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Zij doen dit als onderdeel van het Open Government Partnership (OGP) waar Nederland sinds 2011 lid van is.
Wetsvoorstel versterking participatie op decentraal niveau sinds 2025 van kracht
Kennispunt lokale politieke partijen, z.d.
De Wet versterking participatie op decentraal niveau is sinds 1 januari 2025 van kracht, waarmee wordt burgerparticipatie nog meer wettelijk is verankerd. Door deze wet wijzigt artikel 150 van de Gemeentewet. Gemeenten moeten hun inspraakverordening uitbreiden naar een participatieverordening. De betrokkenheid van inwoners beperkt zich dan niet langer tot de voorbereiding van beleid, maar wordt vergroot naar de uitvoering en evaluatie ervan. Ook het ‘Right to Challenge’ of ‘uitdaagrecht’ is in dit wetsvoorstel vastgelegd. Hiermee kunnen inwoners bij de gemeente een verzoek indienen om bepaalde gemeentelijke taken – eventueel met bijbehorend budget – over te nemen als ze denken het slimmer, beter of goedkoper te kunnen doen.
Participatiewet in Balans
PONT Zorg & Sociaal, januari 2025
Het programma Participatiewet in Balans van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid werkt aan een wet waarin vertrouwen, eenvoud en de menselijke maat centraal staan, om beter aan te sluiten bij de behoeften en mogelijkheden van mensen. Dit verloopt langs drie sporen. Spoor 1 gaat om snelle verbeteringen voor meer maatwerk en zekerheid, spoor 2 betreft maatregelen voor de lange termijn en spoor 3 richt zich op het ondersteunen van professionals.
Opinie: Maak op de woontop ook plaats voor burgerinitiatieven
NRC, december 2024
Meer ruimte voor burgerinitiatieven bij woningbouw kan helpen om tegelijk maatschappelijke vraagstukken zoals vergrijzing en eenzaamheid aan te pakken. Lokale burgerinitiatieven, zoals Wooncoöperatie De Warren en Ebbingehof, tonen aan dat bewoners betaalbare, duurzame en gemeenschapsgerichte woonprojecten kunnen realiseren. Gemeenten spelen een sleutelrol door burgerinitiatieven actief te faciliteren en bouwgrond beschikbaar te stellen. Een quotum van 20 procent voor gemeenschappelijke woningbouw in gemeentelijke programma’s kan bijdragen aan een toekomstbestendige samenleving.
Betrekken van burgers bij wetenschap kan beter
Rathenau Instituut, november 2024
Het betrekken van burgers bij wetenschap kan met de nodige aanpassingen meer waarde voor burgers én wetenschappers krijgen. Dat schijft het Rathenau Instituut in het rapport ‘Vele handen maken meer dan licht werk’. Onderzoeksfinanciers kunnen bijvoorbeeld de financiële en juridische kaders herzien waardoor burgers en wetenschappers gemakkelijker mee kunnen doen. En kennisinstellingen kunnen burgers en wetenschappers meer tijd en ruimte geven.
Advies: Naar een uitvoerende macht
Raad voor het Openbaar Bestuur, november 2024
In een ongevraagd advies aan regering en parlement pleit de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) ervoor om het versterken van de positie van uitvoerende professionals en organisaties binnen de overheid te versnellen. De maatschappelijke opgaven zijn groot, er is geen tijd te verliezen; de kennis en voeling met de samenleving moet via de uitvoerders onderdeel worden van de overheid. Dat is noodzakelijk voor herstel van het vertrouwen van burgers en het gezag van de overheid.
Regeerprogramma Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties: betrokkenheid burgers centraal
Rijksoverheid, september 2024
Een agenda voor vernieuwing en versterking van de democratische rechtsstaat en goed bestuur, slimme inzet van technologie voor overheidsdienstverlening en inzet op meer zelfredzaamheid voor de eilanden in het Koninkrijk. En blijvend herstel en perspectief voor Groningen en Noord-Drenthe. Met deze maatregelen zet het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de burger in het hele koninkrijk centraal.
Grip-denken van theorie naar praktijk
WRR, juni 2024
Wat hebben mensen nodig om wensen en doelen zo goed mogelijk te realiseren? En hoe kan beleidsvorming hier een positieve bijdrage aan leveren? Door gebruik te maken van grip-denken betoogde de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) in het rapport Grip (2023). In de brochure Grip-denken – van eigen verantwoordelijkheid naar gedeelde verantwoordelijkheid geeft auteur Will Tiemeijer diverse handvatten voor toepassing hiervan in de praktijk.
RVS en SCP ontwikkelen leermodule Mensbeelden bij beleid
RVS en SCP, april 2024
Mensbeelden in beleid: er wordt veel over gesproken en er is veel over te lezen. Het is belangrijk, want mensbeelden liggen ten grondslag aan beleid en hebben dus veel invloed op hoe beleid uitpakt. Hoe haal je die mensbeelden boven tafel? En sluiten ze aan bij de mensen voor wie het beleid bedoeld is?
Mensen met een migratieachtergrond voelen zich niet vertegenwoordigd door de politiek
SCP, januari 2024
Nederlanders met een migratieachtergrond hebben minder vertrouwen in de politiek en voelen zich vaker niet door de politiek vertegenwoordigd dan Nederlanders zonder een migratieachtergrond. Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau dat vandaag verschijnt. Mensen met een migratieachtergrond vinden vaak dat de politiek niet naar hen luistert en dat onderwerpen die zij belangrijk vinden worden gebagatelliseerd of ter zijde worden geschoven.
Adviescollege roept nieuw kabinet en de Kamer op om werk te maken van openbaarheid
Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding, januari 2024
Een open overheid is onder handbereik, als je maar werk maakt van de uitvoering. Dit is in het kort de boodschap van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding in zijn position paper ‘Openbaarheid is een werkwoord’. Het Adviescollege benadrukt dat de uitvoering van de Wet open overheid (Woo) verbeterd moet worden en stelt vier stappen voor: zorg voor een goede digitale informatiehuishouding, maak meer overheidsinformatie actief openbaar, werk transparant bij de afhandeling van Woo-verzoeken, en benoem een Nationaal Coördinator om de aanpak te leiden. Deze stappen zijn essentieel voor een open overheid en het herstel van vertrouwen tussen burgers en overheid.
Hoe kijken Nederlanders naar onze democratie en rechtsstaat?
SCP, januari 2024
Op verzoek van de Staatscommissie rechtsstaat heeft het Sociaal en Cultureel Planbureau bestaande kennis over democratie en rechtsstaat vanuit het perspectief van burgers gebundeld. Uit dit onderzoek blijkt dat er de afgelopen jaren onder inwoners van Nederland grote steun was en nog steeds is voor de democratie en haar waarden. Toch wordt de democratie op verschillende manieren uitgedaagd. Achter grote steun voor abstracte begrippen als democratie en vrijheid, gaat verdeeldheid schuil over wat ze precies betekenen en waar de grenzen van democratische waarden liggen. Deze kennisnotitie van het SCP gaat in op de verwachtingen van en oordelen van Nederlanders over de democratische rechtsstaat en de verbeterpunten die zij zien.
Actieagenda Sterk bestuur
Ministerie van BZK, 12 juni 2024
Ministeries, gemeenten, provincies en waterschappen zetten met de actieagenda Sterk Bestuur in op het verbeteren van de samenwerking tussen Rijksoverheid en de decentrale overheden. In de voortgangsbrief lezen we hoe de opgavegerichte werkwijze van de actieagenda helpt bij het bouwen van bestuurlijk-financiële arrangementen die bijdragen aan de realisatie van maatschappelijke opgaven en tegelijkertijd recht doen aan de bestuurlijke-financiële verhoudingen tussen overheden
Besturen in regionale ecosystemen
Ministerie van BZK, 29 maart 2024
Het onderzoek Besturen in regionale ecosystemen’ onderzoekt hoe regionale ecosystemen functioneren en hoe partnerschappen tussen bestuurlijke, economische en maatschappelijke actoren bijdragen aan welzijn en welvaart. Het analyseert verschillen in democratische legitimiteit en effectiviteit van deze ecosystemen en bouwt voort op de aanbevelingen van het rapport ‘Maak Verschil’ uit 2016.
Verder uitstel van vernieuwing financiële verhouding Rijk en decentrale overheden is onverantwoord
ROB, 29 februari 2024
Echte voortgang in de maatschappelijke problemen zoals klimaat, wonen en asielopvang kan alleen als het raamwerk van de financiën op korte termijn grondig wordt aangepakt. De onbalans tussen taken en verantwoordelijkheden van de decentrale overheden wordt steeds groter. Nu sluit de bekostiging van decentrale overheden niet aan bij de mogelijkheden die decentrale overheden hebben om de uitgaven te beheersen. Dat schrijft de Raad voor het Openbaar Bestuur vandaag aan minister Hugo de Jonge van BZK in het advies ‘Een raamwerk voor toekomstbestendige financiële verhoudingen’.
WRR vraagt aandacht voor toekomstgericht beleid
WRR, 18 januari 2024
Met de publicatie Toekomstgericht beleid. Perspectieven en agenda’s uit het werk van de WRR benadrukt de WRR het belang van toekomstgericht beleid. De publicatie is opgesteld voor de leden van de onlangs aangetreden Tweede Kamer. Toekomstgericht beleid vraagt om meer dan zicht op langetermijnontwikkelingen. Voor de vertaling van deze ontwikkelingen naar concrete beleidskeuzes in het heden, zijn ook een besef van samenhang tussen maatschappelijke uitdagingen én een kritische reflectie op aannames in het huidige beleid noodzakelijk
Trendtalk Kansen voor regionale ontwikkeling
Platform31, 9 januari 2024
Een langjarige strategie én structureel geld zijn nodig voor de economische ontwikkeling van Nederland. En slimme coalities waarin partijen zich gezamenlijk, elk vanuit hun kracht en op verschillende schaalniveaus, inzetten voor het versterken van onze regio’s, met oog voor hun onderlinge verschillen. Er zijn al goede voorbeelden waarbij Rijk en regio’s succesvol samenwerken.