Financiering en instrumentarium

Publicaties

Ga bewust om met schaarste als je opgaven koppelt

Platform31, mei 2025

Houd bij het koppelen van opgaven binnen (gemeentelijke) organisaties fundamenteel rekening met structurele schaarste. Dat is een van de inzichten die voortkomen uit het onderzoek van Platform31 naar drempels en kansen bij integraal werken, bijvoorbeeld in de warmtetransitie. Oplossingen vragen dan ook om keuzes op basis van inzicht in middelen en instrumenten, urgentie in relatie tot ambities en de dynamiek zoals die is ingeschat binnen en buiten de organisatie.

Lees verder

Van schotten naar verbinding: Ontschotte financiering in en rondom het sociaal domein

ZonMw – AEF, 2023

Hoe kan ontschotte financiering in het sociaal domein en de zorg bijdragen aan effectievere samenwerking en betere uitkomsten voor inwoners? Aan de hand van zes praktijkvoorbeelden laat het rapport zien hoe domeinoverstijgende samenwerking mogelijk wordt door het bundelen van budgetten, het aanpassen van regelgeving en het creëren van gedeelde doelen. Civic en institutionele ondernemers spelen hierin een sleutelrol. De studie benadrukt het belang van vertrouwen, bestuurlijke lef en het vermogen om te leren van de praktijk. Tegelijkertijd worden belemmeringen zichtbaar, zoals verschillende verantwoordingsstructuren en financieringslogica’s. De publicatie biedt concrete aanbevelingen voor beleidsmakers en uitvoerders die willen experimenteren met integrale bekostiging. Zo draagt het bij aan het doorbreken van sectorale schotten en het realiseren van samenhangende oplossingen.

Lees verder (pdf)

Financieringsvormen en financiële haalbaarheid bij gebiedstransformaties

Programma Stedelijke Transformatie – TU Delft, 2020

Deze publicatie bespreekt hoe gebiedstransformaties financieel haalbaar kunnen worden gemaakt door innovatieve financieringsvormen. Het artikel laat zien dat traditionele bekostiging vaak onvoldoende is voor integrale opgaven, en dat nieuwe modellen nodig zijn om publieke en private belangen te verbinden. Voorbeelden zijn PPS-constructies, gebiedsfondsen, en het combineren van sectorale budgetten via gebiedsgerichte investeringsstrategieën. Ook wordt het belang van een sterke businesscase benadrukt, waarin maatschappelijke waarde expliciet wordt meegenomen. De publicatie onderstreept dat juridische en contractuele afspraken integraal werken mogelijk moeten maken. Zo ontstaat ruimte voor vernieuwende samenwerkingen die bijdragen aan duurzame gebiedsontwikkeling.

Lees het artikel (gebiedsontwikkeling.nu)

Lees de publicatie

Verkenning van nieuwe financieringsvormen in gebiedsontwikkeling

Platform31 en PAS bv, oktob
Hoewel ouder, blijft deze publicatie relevant voor het begrijpen van de Onderzocht zijn o.a. crowdfunding, fondsvorming en ingroeimodellen in steden als Maastricht en Enschede. Deze vormen van financiering maken het mogelijk om koppelingen te realiseren die anders financieel onhaalbaar zouden zijn.

Lees verder

Financiering van gebiedsontwikkeling

PBL, juli 2011

Hoewel ouder, blijft deze publicatie relevant voor het begrijpen van de financiële dynamiek achter integrale gebiedsontwikkeling. Het rapport analyseert hoe grondexploitaties, publieke investeringen en private bijdragen samenkomen in gebiedsprojecten. Het laat zien dat traditionele financieringsmodellen vaak tekortschieten bij complexe, langlopende opgaven. Daarom pleit het voor nieuwe vormen van samenwerking, zoals publiek-private partnerschappen (PPS), revolverende fondsen en het benutten van waardecreatie (‘value capturing’). Ook wordt aandacht besteed aan risicoverdeling, juridische kaders en de rol van governance. De studie biedt beleidsmakers inzicht in hoe financiële haalbaarheid en bestuurlijke samenwerking hand in hand gaan bij het realiseren van integrale ruimtelijke ambities.

Lees verder

Lopende projecten en programma’s

Funding for the Future

Universiteit Utrecht (student thesis), 2021

Dit onderzoek, uitgevoerd binnen de masteropleiding Sustainable Development aan de Universiteit Utrecht, richt zich op de rol van filantropische fondsen in het financieren van transformatieve klimaatmaatregelen. De studie ontwikkelt een geïntegreerd beoordelingskader dat kijkt naar de mate waarin financiering bijdraagt aan systeemverandering, lange termijnplanning en rechtvaardigheid. Door vijf grote internationale fondsen te analyseren, laat het onderzoek zien hoe financiering kan worden ingezet om meerdere maatschappelijke doelen – zoals klimaatmitigatie, sociale rechtvaardigheid en duurzame ontwikkeling – te verbinden. Hoewel de fondsen sterk inzetten op emissiereductie, blijkt dat aspecten zoals klimaatrechtvaardigheid en adaptatie vaak onderbelicht blijven. De studie benadrukt het belang van meervoudige waardencreatie en laat zien dat financieringsstrategieën breder moeten worden ontworpen om écht transformatief te zijn. Dit onderzoek biedt waardevolle inzichten voor beleidsmakers, fondsen en kennisinstellingen die financiering willen inzetten voor het koppelen van maatschappelijke opgaven.

Lees verder

From Experiment to sustainable change: Transformative methodologies for Innovation and learning

TU Delft, HvA, PBL e.a. (2024–2027)

Het project EXTRA (From EXperiment to sustainable change: TRAnsformative methodologies for Innovation and learning) onderzoekt hoe duurzame innovaties uit lokale experimenten – zoals fieldlabs en wijkinitiatieven – kunnen worden opgeschaald naar structurele verandering in beleid, regelgeving en financiering. Onderzoekers werken hierin samen met diverse gemeenten aan het doorbreken van de “pilot paradox”: veel wordt geleerd in experimenten, maar structurele verankering blijft uit. EXTRA ontwikkelt praktische tools voor co-creatie, meervoudige waardencreatie en het integreren van financieringssystemen. Door transdisciplinair actieonderzoek worden nieuwe methoden getest om maatschappelijke opgaven – zoals duurzaamheid, gezondheid en sociale inclusie – effectief te koppelen. Het project draagt bij aan een innovatie-ecosysteem waarin financiering en governance beter aansluiten op lokale transitiepraktijken.

Lees verder

Praktijkvoorbeeld

Dorpsregisseur in Hollandscheveld, gemeente Hoogeveen

In het dorp Hollandscheveld organiseert een dorpsregisseur maatwerkondersteuning voor kwetsbare ouderen door informele en formele zorg te combineren. De aanpak bleek succesvol en heeft navolging gekregen in het nabijgelegen dorp Elim, waar in 2025 een eigen dorpsregisseur van start gaat. Dit initiatief is onderdeel van het ZonMw-onderzoek Van schotten naar verbinding, waarin zes domeinoverstijgende praktijken zijn onderzocht. De financiering komt uit meerdere wettelijke kaders (Wmo, Zvw, Wlz), en laat zien hoe bundeling van geldstromen en samenwerking tussen zorg en welzijn leidt tot effectievere ondersteuning. Het project toont hoe lokale regie en ontschotte financiering bijdragen aan het koppelen van opgaven.

Lees verder (ZonMw)

Regionale Investeringsagenda regio Holland Rijnland

In de regio Holland Rijnland werken dertien gemeenten samen aan een nieuwe Regionale Investeringsagenda (RIA), gericht op verstedelijking, verduurzaming van het Duin- en Bollengebied en natuurontwikkeling rond Nieuwkoop en Kaag en Braassem. De aanpak laat zien hoe het bundelen van middelen – zowel financieel als in personele inzet – kan leiden tot integrale oplossingen. Gemeenten investeerden gezamenlijk 180 miljoen euro als startkapitaal, wat leidde tot een viervoud aan cofinanciering van provincie, Rijk en private partijen. Deze slimme combinatie van geldstromen vergroot de uitvoeringskracht en maakte het mogelijk om sectorale beleidsdoelen te verbinden. De RIA fungeert als instrument om bestuurlijke samenwerking te structureren en maatschappelijke meerwaarde zichtbaar te maken. Het voorbeeld toont hoe een gedeelde visie, gecombineerd met strategische inzet van middelen, kan leiden tot meervoudige waardencreatie in gebiedsontwikkeling.

Lees verder (Holland Rijnland)