Kennisdossier Armoede en schulden

Steeds meer huishoudens kwamen de afgelopen jaren in de problemen vanwege de toenemende inflatie en de hoge energieprijzen. In hun Concept-Macro economische verkenning van juli 2025 laten de CPB-ramingen zien dat in Nederland 3,1 procent van de mensen in armoede leeft en dat dit in 2026 zal dalen naar 2,8 procent. In 2015 was dit nog 6,3 procent. Dit komt door stijgende lonen, de verhoging van de huurtoeslag en lagere inkomstenbelasting in box 1. Voor kinderen in armoede komt dit percentage uit op 3 procent in 2025 en 2,8 procent in 2026 (van 9.1 procent in 2015). Het aantal huishoudens met problematische schulden was in 2024 8,8 procent. Dit blijft gelijk en schommelt sinds 2015 rond de 8 procent.

Door de genomen beleidsmaatregelen zijn huishoudens die net onder de armoedegrens zaten boven deze grens uitgekomen. Huishoudens die lager onder de armoedegrens zitten worden echter minder geholpen door beleid doordat het niet-gebruik van toeslagen bij deze groep hoger is. Een kanttekening die het CPB maakt is dat de armoede-intensiteit is toegenomen. Het gaat dan om het (procentuele) verschil tussen het besteedbaar inkomen en de armoedegrens. Deze is het hoogst bij huishoudens met loon- of zelfstandigeninkomen, omdat zij relatief vaak niet de toeslagen aanvragen waar zij recht op hebben. Het CBS beraamt dat tussen 2021 en 2026 het aantal mensen met een relatief lage armoede-intensiteit daalt (dit zijn vooral mensen met een bijstandsuitkering die meestal al hun toeslagen aanvragen), maar dat het aantal mensen met een hoge intensiteit ongeveer gelijk blijft.

Met de groeiende belangstelling voor het thema bestaanszekerheid vanuit zowel de politiek als maatschappelijke organisaties is er ook een hernieuwde focus op inkomenszekerheid en (het tegengaan) van armoede en schulden. Met de sterk toegenomen inflatie en de hoge energieprijzen van de afgelopen jaren zijn meer huishoudens in de knel gekomen.

Gemeenten zagen zich de afgelopen jaren genoodzaakt om inwoners, ondernemers en maatschappelijke voorzieningen die financieel in de knel zitten te ondersteunen. Onder hen ook steeds meer zogenaamde ‘werkende armen’, werknemers en ondernemers die het hoofd niet of nauwelijks boven water weten te houden. Veel gemeenten bemerkten dat het ingewikkeld is om deze groepen te bereiken. Zij kennen ze niet en stuiten vaak op wantrouwen, schaamte en trots.

Doel van het kennisdossier

In dit kennisdossier vind je een bundeling van de meest actuele en relevante inhoudelijke kennis rond de thema’s inkomenszekerheid en armoede en schulden. Het kennisdossier ondersteunt (lokale) bestuurders, beleidsmedewerkers, professionals en andere geïnteresseerden in hun werk. In dit dossier vind je relevante cijfers over de situatie in Nederland en de laatste stand van zaken rond de wet- en regelgeving, nieuws, actuele publicaties en goede voorbeelden. Op een aantal deelonderwerpen zoomen we in, zoals vroegsignalering, jongeren, werkende armen en beeldvorming en taal. We hebben daarbij vooral aandacht voor de beleidsmogelijkheden van gemeenten en haar partners.