Inhoud kennisdossier
deel deze pagina via:
Publicaties
Publicaties Platform31
Gereedschapskist aanpak armoede en schulden
mei 2024
Woningcorporaties zetten zich, samen met organisaties die hierbij nodig zijn, actief in voor het voorkomen, vroegtijdig signaleren en helpen oplossen van huurachterstanden. Hun inzet blijft nodig. Daarom reikt de vernieuwde Gereedschapskist Schulden en Armoede hen naast beproefde ook nieuwe aanpakken en voorbeelden aan, variërend van armoedepact en maatschappelijk verantwoord incasseren tot achter-de-voordeur aanpak.
Praatplaat: beeldvorming en taal bij armoede en schulden
maart 2024
Gemeenten kunnen met beter taal- en beeldgebruik in beleid en praktijk het verschil maken bij inwoners met financiële zorgen. Ze kunnen hen sneller bereiken met bijvoorbeeld met minimaregelingen, schulddienstverlening of andere lokale ondersteuningsmaatregelen. Deze praatplaat geeft professionals praktische tips en voorbeelden om hierover intern het gesprek te starten en de communicatie voor specifieke groepen bewoners aan te passen en toegankelijker te maken.
Het beter bereiken van werkende armen
december 2022
Veel gemeenten vinden het moeilijk om de groeiende groep inwoners die werkt, maar kampt met (dreigende) financiële problemen te bereiken en te wijzen op voor hen relevante hulp en dienstverlening. Deze handreiking helpt gemeenten daarbij op weg.
Bekijk allle publicaties op de website van Platform31 over:
Externe publicaties
Sterke signalen, wisselende verhalen
NSOB, november 2024
Dit essay duikt in de ingewikkelde alleenverdienersproblematiek, een kwestie die in 2016 door de Nationale Ombudsman werd aangekaart maar jarenlang onopgelost bleef. Het essay reconstrueert en analyseert hoe deze problematiek kon ontstaan en kon voortbestaan, ondanks dat signalen over de problematiek bekend waren en de noodzakelijkheid van oplossingen meermaals erkend werd door verschillende overheidsinstanties.
Verschillen in gemeentelijk minimabeleid
Nibud, november 2024
De grotere rol die gemeenten hebben gekregen in het gemeentelijk minimabeleid heeft onbedoeld ongelijkheid in de inkomensondersteuning van mensen op of rond het sociaal minimum tot gevolg. Dat blijkt uit het rapport ‘Verschillen in gemeentelijk minimabeleid’.
Barrières in aanvraag bij Jeugdfonds Sport & Cultuur
ABN AMRO en Jeugdfonds Sport & Cultuur, november 2024
Bijna de helft (44%) van de gezinnen met een inkomen onder of net boven het bijstandsniveau doet geen beroep op maatschappelijke fondsen om hen te ondersteunen bij grotere uitgaven voor hun kinderen. Het gaat hier voor het grootste deel om ouders die wel een baan hebben, maar daarmee een laag inkomen verdienen. Hierdoor laten zij de kans liggen om hun kinderen bijvoorbeeld te laten sporten, dansles te volgen, een verjaardag te vieren of voor de aanschaf van een fiets. Dit blijkt uit onderzoek onder een representatieve steekproef van ouders met een uitkering of laag inkomen, naar de drempels die zij ervaren bij het om hulp vragen.
Het begeleiden van inwoners vanuit de elementen basisdienstverlening
VNG, november 2024
Deze handreiking biedt informatie over de achtergronden en samenhang van de elementen die betrekking hebben op begeleiding. Bovendien fungeert het als een stappenplan voor de implementatie: Aan de slag met begeleiding van inwoners met geldzorgen.
Handreiking ‘Hoe word je rijk?’
VNG, oktober 2024
Deze handreiking biedt een beeld van de interventie ‘Hoe word je rijk?’ en stelt gemeenten in staat om geïnformeerd de afweging te maken of en hoe deze interventie een aanvulling kan zijn op de gemeentelijke dienstverlening.
Lees verder (pdf)
Handreiking: Samenwerken met vrijwilligers(organisaties)
VNG, oktober 2024
Vrijwilligers hebben een belangrijke rol in de ondersteuning van inwoners met financiële zorgen of schulden. De handreiking Samenwerken met vrijwilligers biedt gemeenten informatie, een stappenplan, handvatten en voorbeelden om een samenwerking op te zetten, uit te breiden of te optimaliseren.
Handreiking: Aan de slag met schuldpreventie
VNG, oktober 2024
Met de handreiking Aan de slag met schuldpreventie ondersteunt programma Verbinden Schuldendomein gemeenten om nog actiever en effectiever aan de slag te gaan met preventie. Naast (het belang van) integrale schuldpreventie, ketensamenwerking en vormgeven van beleid bevat de handreiking links naar voorlichtingsmaterialen en praktijkvoorbeelden.
‘Kunnen we je helpen?’ De vroegsignaleringsaanpak van gemeenten onder de loep
Divosa, oktober 2024
Binnen de capaciteit, het budget en de tijd die er is, willen gemeenten zoveel mogelijk mensen zo goed mogelijk helpen. Dit rapport geeft een actueel en landelijk beeld van de gemeentelijke uitvoeringspraktijk, de gehanteerde werkwijzen en keuzes rondom vroegsignalering. Het doel hiervan is tweeledig, om kennisdeling te bevorderen en gemeenten beter te ondersteunen.
Kansenongelijkheid in Nederland
SEO, september 2024
SEO Economisch Onderzoek deed onderzoek naar de kansenongelijkheid bij basisschool leerlingen en onderzocht welke factoren de schoolprestaties van kinderen beïnvloeden, hoe het in Nederland met deze factoren gesteld is en welke beleidsopties effectief zijn om kinderen toegang te geven tot meer hulpbronnen.
NVVK publiceert Gids voor financiële hulpverlening
NVVK, september 2024
Deze gids van de NVVK beschrijft de financiële hulpverlening en de actuele ontwikkelingen in deze branche.
Naar een beter werkende schuldenketen
IBO, juni 2024
Dit is het eindrapport van het Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO) problematische schulden. Het IBO keek naar de belangrijkste knelpunten in de schuldenketen en geeft een overzicht van oplossingen om tot een beter werkende schuldenketen te komen.
Financiële dienstverlening; toen, nu en straks
Hogeschool Amsterdam, mei 2024
Dit rapport van het lectoraat Armoede Interventies van de Hogeschool van Amsterdam beschrijft de stand van de schuldhulpverlening : hoe werd de afgelopen 35 jaar tegen schuldhulpverlening aangekeken, van welke probleemanalyse is er sprake en welke aanbevelingen worden er in de loop der tijd gedaan om de slagkracht binnen de schuldhulpverlening te vergroten? Het rapport zoomt in op de economische en maatschappelijke context, de wettelijke context en het schuldhulptraject.
Afwegingskader vormgeving ondersteuning ondernemers met financiële zorgen
VNG, mei 2024
Deze handreiking heeft als doel gemeenten te informeren over de verschillende uitvoeringsvarianten van schuldhulpverlening aan ondernemers. De handreiking biedt een afwegingskader voor het vormgeven en organiseren van de schuldhulpverlening aan ondernemers. De verschillende uitvoeringsvarianten zijn op hoofdlijnen in te delen in: zelf doen, uitbesteden aan één of meer marktpartij(en) of samenwerken met andere gemeente(n).
Lees verder (pdf)
Jaarverslag NVVK 2023
NVVK, mei 2024
NVVK-leden zagen in 2023 62 % meer ondernemers met geldzorgen dan in 2022, blijkt uit het jaarverslag. Het totaal aantal mensen dat zich in 2023 bij NVVK-leden meldde vanwege financiële zorgen nam toe met 5 % (van 75.531 naar 79.514). De trend dat meer mensen met middeninkomens hulp vragen, zet door.
Zie ook: Martijn Schut over de meest opvallende cijfers
Jaarrapportage 2023 Divosa Monitor Vroegsignalering Schulden.
Divosa, april 2024
Gemeenten hebben vorig jaar fors meer huishoudens in beeld gekregen met een beginnende betalingsachterstand. Het aantal signalen dat gemeenten kregen van verhuurders, zorgverzekeraars, drinkwater- en energiebedrijven ging met een kwart omhoog naar ruim 700.000.
Geldzaken in de praktijk (2024)
Nibud, april 2024
In hoeverre ervaren huishoudens bepaalde vormen van financiële onzekerheid? En welke groepen zitten in een kwetsbare positie? In dit rapport lees je de resultaten van het onderzoek naar inkomens, uitgaven en de mate waarin Nederlandse huishoudens kunnen rondkomen.
Zien, luisteren en helpen
SCP, juni 2024
Het SCP onderzocht waarom gemeenten en dienstverleners niet alle inwoners bereiken die in aanmerking komen voor ondersteuning in het sociaal domein, en wat gemeenten kunnen doen om mensen beter te bereiken. Dit kwalitatieve onderzoek werd uitgevoerd in drie (anoniem gebleven) gemeenten.
De rijkste en armste Nederlanders ontmoeten elkaar steeds minder
SCP, april 2024
Rijke Nederlanders komen steeds minder in aanraking met mensen met een gemiddelde of lage welvaart en ook de armsten ontmoeten steeds vaker vooral elkaar. Dat blijkt uit onderzoek van het SCP. Hoewel de meeste Nederlanders wel allerlei verschillende mensen ontmoeten, is er reden tot zorg. Eenzijdige leefwerelden gaan namelijk gepaard met ongelijke kansen en staan sociale samenhang en begrip tussen mensen in de weg. In het onderwijssysteem en op de woning- en arbeidsmarkt liggen kansen om ervoor te zorgen dat arm en rijk elkaar (weer) meer ontmoeten.
Gemeenten moeten meer doen om burgers met dreigende schulden te bereiken
Nationale Ombudsman, februari 2024
Er zijn te grote verschillen in de moeite die gemeenten doen om burgers met financiële problemen te bereiken. Dit constateert de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen in zijn rapport ‘Hoe eerder, hoe beter’, over vroegsignalering van schulden door gemeenten. Verder komt in dit rapport naar voren dat monitoren en evalueren van vroegsignalering in de kinderschoenen in staat. Er is te weinig informatie beschikbaar waarmee gemeenten hun aanpak goed kunnen evalueren.
Van overleven naar bloeien: bestaansonzekerheid voorkomen en verminderen
De Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, februari 2024
De huidige manier waarop systemen van hulp en ondersteuning werken, schiet tekort voor mensen in bestaansonzekerheid. In dit advies presenteert de Raad drie principes die ervoor zorgen dat deze systemen bestaansonzekerheid gaan voorkomen en verminderen.
De routekaart Financiële Zorgen
VNG, januari 2024
Met deze routekaart van de VNG kunnen gemeenten de schuldhulpverlening vormgeven, optimaliseren en verder door ontwikkelen met behulp van concrete handvatten om capaciteit en middelen zo effectief mogelijk in te zetten.
Geen pleisters meer
G40, januari 2024
Gemeenten boden in januari 2024 het manifest ‘Geen pleisters meer!’ aan de woordvoerders in de Tweede Kamer aan en vroegen daarmee aandacht voor inkomenszekerheid.
Lees verder (pdf)
Bestaanszekerheid begint bij een betrouwbare overheid
Kenniscentrum Ongelijkheid, januari 2024
Magazine van het Kenniscentrum Ongelijkheid, een initiatief van de gemeente Amsterdam UvA, VU, HvA en Inholland dat kennis- en praktijkontwikkeling op het gebied van ongelijkheid in de Metropoolregio Amsterdam stimuleert en faciliteert.
Lees verder (pdf)
De waarde van het sociaal domein. Een slimme investering in bestaanszekerheid, kansengelijkheid en gezond samenleven
Divosa, december 2023
In 2021 schreven de VNG, G4, G40, M50, P10, Divosa en NDSD al de propositie De winst van het sociaal domein. In deze update van december 2023 geven de organisaties aan dat de komende jaren het herstellen van bestaanszekerheid, het vergroten van kansengelijkheid en het makkelijker maken van gezond leven de volle aandacht moet krijgen en in samenhang met elkaar moeten worden aangepakt.
Lees verder (pdf)
Mag niet bestaat niet
Instituut voor Publieke Waarden, november 2023
Deze uitgave geeft inzicht in de herkomst van defensief gedrag van ambtenaren tegen inwoners die maatwerk nodig hebben en helpt dit gedrag in organisaties te doorbreken.
Armoede en welvaart: twee gescheiden werelden
I&O Research, oktober 2023
Onderzoek hoe Nederland aankijkt tegen armoede en op welke manier het moeilijk rondkomen een onderwerp is dat binnen het eigen netwerk wordt besproken. Het blijkt dat er tot op zekere hoogte twee gescheiden werelden lijken te bestaan van mensen die moeilijk rondkomen en mensen die makkelijk rondkomen.
Armoede
ESB, 28 september 2023
Het demissionaire kabinet heeft jaarlijks twee miljard euro extra bestemd voor het bestrijden van de armoede. Hoe groot is het armoedeprobleem eigenlijk? En voeren we het juiste beleid? Themanummer met artikelen over:
- Armoede geen ongezien probleem meer
- Van koopkrachtsteun naar structureel armoedebeleid
- Meer dan 200.000 werkende armen in Nederland
- Welvaartswinst afgelopen halve eeuw voorbijgegaan aan sociale minima
- Voor effectieve armoedebestrijding moet het CPB anders ramen
- Leer van buurlanden voor een beter sociaal minimum
- Beoogde vermindering van kinderarmoede vergt steviger beleid
- Afschaffen zorgtoeslag maakt armoedeval minder knellend
- Afboeking bijstandsschuld nauwelijks effect op werk en mentale gezondheid
Een zeker bestaan
Commissie sociaal minimum, september – juni 2023
De rapporten en Een zeker bestaan, en deel 2 van de Commissie sociaal minimum" droegen bij aan het debat over de hoogte en zekerheid van inkomen omdat het concludeerde dat, afhankelijk van de situatie, huishoudens op het sociaal minimum 50 tot bijna 500 euro per maand tekortkomen. De commissie pleitte dan ook voor een verhoging van het besteedbaar inkomen van huishoudens op het sociaal minimum, vooral voor gezinnen met kinderen.
Gezien, gehoord en geholpen willen worden
SCP, augustus 2023
Deze publicatie laat aan de hand van 15 ervaringsverhalen van mensen zien waarom en waarmee zij moeite hadden om passende ondersteuning te krijgen vanuit het sociaal domein en geeft gemeenten en hulpverlenende instanties handelingsopties.
Eenzaamheid en schulden
ESB, 27 juli 2023
Ouderen die zich zorgen maken om schulden, zijn vaker eenzaam. Zij missen niet per se vaker een echtgenoot of partner, maar hebben wel een minder breed of minder actief sociaal netwerk. Dit laten Loibl et al. zien met gebruik van data van de Longitudinal Aging Study Amsterdam over de financiële en sociale situaties van Nederlandse ouderen. Opvallend is dat de hoogte van de schulden niet samenhangt met eenzaamheid, maar alleen met de zorgen over de schulden die ouderen aangeven te ervaren. Dat zorgen om schulden eenzaamheid veroorzaken en niet andersom, wordt aannemelijk gemaakt op basis van bestaande literatuur.
De rol van grenzen aan doenvermogen bij rondkomen, financiële zorgen en problemen
Erasmus Universiteit Rotterdam, juni 2023
Deze studie gaat over de vraag hoeveel ‘doenvermogen’ mensen op of rondom het sociaal minimum hebben en het verband tussen hun doenvermogen en mogelijke financiële zorgen en problemen.
Op weg naar een nieuwe armoedegrens
CBS, Nibud en SCP, juni 2023
Tussenrapport van het gezamenlijke project ‘Uniformering armoedeafbakening’. Deze uitgave beschrijft welke activiteiten het CBS, Nibud en SCP hebben ondernomen om te komen tot een nieuwe, uniforme afbakening van armoede van armoede.
Signaleren, bespreekbaar maken en doorverwijzen bij geldzorgen
Schouders Eronder, juni 2023
Schouders Eronder heeft in samenwerking met Hogeschool Utrecht een hoofdstuk gepubliceerd voor professionals binnen de sociaal financiële dienstverlening, het zorgdomein, het onderwijsdomein en het veiligheidsdomein. In dit hoofdstuk:
- uitleg over hoe je geldzorgen bij burgers kan signaleren, bespreekbaar maken en een doorverwijzing kan realiseren.
- uitleg hoe de schuldhulpverlening in Nederland is geregeld en
- de meest voorkomende misvattingen over schuldhulpverlening en bewind.
Knellende Mechanismen. Het signaleren, agenderen en opvolgen van knellende mechanismen in de gemeenten Amsterdam, Almere en Utrecht
HvU en HvA, april 2023
Dit onderzoek laat gemeenten zien hoe signalering en agendering van knellende mechanismen in de (uitvoering van) wet- en regelgeving kan verbeteren.
Met veel Nederlanders gaat het goed, maar bij een deel stapelen kwetsbaarheden zich op
De Nederlandse Bank, 19 april 2023
Als Nederlandse huishoudens kwetsbaar zijn, zijn zij dat vaak op meerdere punten tegelijk. Zo hebben huishoudens met hoge woonlasten ook vaker dan gemiddeld een slechte positie op de arbeidsmarkt en beperkte financiële buffers, zo blijkt uit een nieuwe studie van DNB. De resultaten van deze studie onderstrepen de noodzaak een breed welvaartsperspectief te verankeren in het overheidsbeleid en kwetsbaarheden in samenhang aan te pakken.
Bestaanszekerheid als belofte. Naar een lokale agenda bestaanszekerheid
VNG, maart 2023
Publicatie van de VNG waarin de VNG de lokale agenda rond bestaanszekerheid vorm en diepgang wil geven.
Lees verder (pdf)
Vereenvoudiging Sociale Zekerheid. Moeilijk makkelijk maken.
Interdepartementaal Beleidsonderzoek (IBO), maart 2023
Dit rijksbrede rapport geeft aan dat betekenisvolle stappen op weg naar een eenvoudigere sociale zekerheid onvermijdelijk zijn.
Vrijwilligershulp aan mensen met financiële problemen effectief, maar ‘soms is problematiek te complex’
Radboud Universiteit, 17 november 2022
Mensen met financiële problemen kunnen vaak ondersteuning krijgen van vrijwilligers. Jansje van Middendorp promoveert op 24 november op een onderzoek naar de effectiviteit van die ondersteuning. “Vrijwilligers kunnen ernstigere financiële problemen helpen voorkomen. Maar soms is de problematiek te complex of vallen hulpvragers voortijdig uit, waarna de problemen juist kunnen toenemen en vrijwilligers gedemotiveerd raken.”
Invloed financiële problemen op angst- en depressieklachten
Tilburg University, november 2022
Mensen die te maken krijgen met financiële problemen blijken drie á vier keer vaker angst- en depressie klachten te ontwikkelen dan anderen. Wanneer mensen kampen met angst- en depressie klachten, dan belemmeren financiële problemen het herstel van deze klachten. Van alle volwassenen kampt 6-7% met ernstige angst- en depressie klachten. Bij mensen met chronische financiële problemen is dat maar liefst 25-27%. Dit blijkt uit een groot longitudinaal onderzoek onder een representatieve groep van 4770 Nederlanders van 18 jaar en ouder. Het is verschenen in het tijdschrift De Psycholoog. Het onderzoek is uitgevoerd door Centerdata, het Fonds Slachtofferhulp en Tranzo, Tilburg University.
De Onzichtbaren
Nationaal Zakat Fonds, 13 oktober 2022
Bijna een miljoen Nederlanders leeft in armoede. Meer dan 40% betreft armen met een migratieachtergrond. Volgens het onderzoe kvan het Nationaal Zakat Fonds leeft 1 op de 5 moslims in Nederland in armoede. Een groot deel van hen is onzichtbaar en ervaart een grote afstand richting de reguliere hulporganisaties binnen de bestaande sociale infrastructuur.
Resocialisatiebudget voor forensische cliënten
Erasmus University Rotterdam en GGZ Noord-Holland-Noord, oktober 2022
Veel gemeenten zien steeds meer het belang van bestaanszekerheid in, maar er worden nog weinig concrete stappen gezet. Dat was anders in Den Helder waar cliënten in de forensische psychiatrie van GGZ Noord-Holland-Noord drie jaar lang een vrij besteedbaar verhoogd inkomen ontvingen. Dit gebeurde in het kader van een onderzoek door Jonathan Berg MSc, promovendus aan de Erasmus School of Health Policy & Management. De resultaten zijn veelbelovend: de groep cliënten ervoer minder stress door geldtekort, waardoor hun kwaliteit van leven toenam en overtredingen en daarmee samenhangende maatschappelijke kosten afnamen.
Met te weinig genoegen nemen
Nationale Ombudsman, juni 2022
Uit het onderzoek blijkt dat veel ouderen niet bekend zijn met de verschillende financiële regelingen van de overheid. Ze hebben behoefte aan een overheid, die hen daar proactief en in begrijpelijke taal over informeert. En hen helpt bij het aanvragen van die regelingen. Ook het eenvoudiger maken van aanvraagprocedures kan ervoor zorgen dat ouderen meer gebruikmaken van financiële regelingen waar ze recht op hebben.
Lees ook: Kamerbrief over rapport (6 oktober 2022)
Van schuld naar schone lei
Raad voor Volksgezondheid & Samenleving, april 2022
Problematische schulden zijn hoofdzakelijk een symptoom van een toenemende bestaansonzekerheid in de samenleving. De Raad pleit voor een collectieve inspanning om de groep mensen die door schulden in een perspectiefloze situatie verkeert weer perspectief te bieden op een (ook financieel) gezonde toekomst.
Zelfstandigen over de drempel
De Nationale Ombudsman, april 2022
De toegang tot schuldhulpverlening voor zelfstandig ondernemers verschilt sterk per gemeente. Dat zegt de Nationale ombudsman in zijn rapport ‘Zelfstandigen over de drempel’. Veel zelfstandigen met problematische schulden weten de weg naar de gemeentelijke schuldhulpverlening niet te vinden. Ook is er een groep die zich wel bij het juiste loket meldt, maar voortijdig afhaakt. De ombudsman pleit ervoor dat ondernemers meer op hen toegespitste aandacht en begeleiding krijgen.
Armoede en sociale uitsluiting 2021
CBS, december 2021
In Armoede en sociale uitsluiting 2021 presenteert het CBS de nieuwste gegevens over de bevolking van Nederland die in financieel en sociaal opzicht is achtergebleven bij de rest. Door de financiële situatie ook in relatie tot sociale factoren te beschrijven, plaatst het CBS de armoedeproblematiek in een breed maatschappelijk perspectief. Om armoede af te bakenen is in deze publicatie voornamelijk gebruik gemaakt van de lage-inkomensgrens.
De uitkomsten laten zien dat vanaf 2014, dus sinds het ingezette herstel na de vorige economische crisis, het risico op armoede afnam. Ook in 2020, het eerste jaar van de Covid-19 pandemie die gepaard ging met een forse economische terugval maar werd gestut door een omvangrijk pakket aan steunmaatregelen, daalde het armoederisico verder. De dalende trend gold zowel voor de gehele bevolking als voor werkenden en minderjarige kinderen.
In Balans. Samen op weg naar een financieel gezond Nederland!
Deloitte, november 2021
Deloitte heeft samen met ING, NIBUD en Universiteit Leiden onderzoek gedaan naar de financiële gezondheid van Nederlandse huishoudens. De resultaten benadrukken dat 73% van de Nederlandse huishoudens stappen moet zetten om hun financiële gezondheid te versterken. Ook kunnen meer bedrijven uit het brede ecosysteem hun verantwoordelijkheid nemen. Het plan is om dit onderzoek jaarlijks uit te voeren.
Inkomen verdeeld, trends 1977-2019
CBS, 14 oktober 2021
In de publicatie ‘Inkomen verdeeld, trends 1977-2019’ presenteren het CBS en de Universiteit Leiden een analyse van inkomens- en verdelingsvraagstukken op basis van een consistent gemaakte reeks inkomensgegevens. Behalve voor inkomensongelijkheid is er aandacht voor aanverwante onderwerpen, zoals de vorming en herverdeling van het inkomen, de belastingdruk, de koopkrachtontwikkeling, de ontwikkeling van het armoederisico, topinkomens en de inkomensverschillen tussen generaties.
Lees ook: Groter armoederisico onder niet-westerse migranten (Binnenlands Bestuur, 14 oktober 2021)
Werken zonder armoede
SER, 29 september 2021
Werk, en dus salaris, biedt niet voor iedereen voldoende bestaanszekerheid. Zo’n 220.000 werkenden zijn arm, ondanks hun inkomen uit werk. Om uit die armoede te komen is een aanpak nodig op meerdere fronten: een voldoende en stabiel inkomen, werk dat voldoende perspectief biedt en dienstverlening die aansluit op de behoeften van werkende minima. De armoede voor een deel van deze mensen is gelukkig tijdelijk, maar er is ook een groep die langdurig in armoede werkt of steeds terugvalt. De gevolgen van armoede raken bovendien ook de kinderen in hun gezinnen, die daardoor een slechte start in hun leven krijgen. De SER publiceerde daarover onlangs al in adviezen over kinderopvang en gelijke kansen in het onderwijs. En er zijn groepen die net boven de armoedegrens zitten, maar vergelijkbare problemen hebben. Daar gaat de verkenning Werken zonder Armoede op in.
Dagelijks leven van mensen in armoede onder druk door sociaal-ruimtelijke ingrepen
Rijksuniversiteit Groningen, 9 september 2021
Sociaal-ruimtelijke ongelijkheid ondermijnt het perspectief op een betere toekomst voor mensen die armoede ervaren. Toenemende sociaal-ruimtelijke ongelijkheid in de Westerse wereld is daarom een zorgwekkende trend. Hoewel oorzaken hiervan verweven zijn met wereldwijde economische ontwikkelingen, worden de polariserende gevolgen vooral gevoeld in de context van het dagelijks leven in steden, dorpen, buurten en straten. Het proefschrift ‘Levens op de rand’ van Erik Meij heeft als doel om dagelijkse ervaringen van armoede, tegen een achtergrond van toenemende sociaal-ruimtelijke ongelijkheid, beter te begrijpen.
When financials get tough, life gets rough? Problematic debts and ill health
CPB, 26 augustus 2021
Er wordt vaak gesuggereerd dat problematische schulden en gezondheidsproblemen samenhangen. Of dat zo is en hoe deze relatie eruit ziet, is nog weinig onderzocht. Uit het onderzoek ‘When financials get tough, life gets rough?’ van het Centraal Planbureau (CPB) blijkt dat de kosten van de geestelijke gezondheidszorg (ggz) sterker stijgen nadat mensen in financiële problemen terechtkomen. Ook neemt de kans op gebruik van ggz en sociale en/of financiële hulpverlening toe.
Kansrijk armoedebeleid voor kinderen
Ministerie van SZW – De Beleidsonderzoekers, juli 2021
Dit rapport doet verslag van een onderzoek naar de brede gevolgen van armoede voor kinderen. Ook gaat het in op factoren die een integrale aanpak tegen kinderarmoede belemmeren.
Samen tegen armoede in Katwijk
Verwey Jonker Instituut, april 2021
Armoede is niet alleen een financieel probleem, maar hangt samen met problemen op andere leefgebieden. De gemeente Katwijk wil samen met haar inwoners en stakeholders aan de slag om armoede op een integrale en preventieve manier aan te pakken. Het Verwey-Jonker Instituut voerde een participatief onderzoek uit naar deze aanpak van armoede in de gemeente Katwijk.
Ondersteuning van jongeren met schulden in Lelystad
Verwey Jonker Instituut, maart 2021
Jongeren vormen een kwetsbare doelgroep voor het ontstaan van schulden. In Lelystad is veel aandacht voor schulden. De mate waarin de beschikbare hulp ook jongeren (17-27 jaar) voldoende bereikt, is echter niet bekend. In de nota ‘Armoede- en Schuldhulpverlening 2019-2022’ is het doel opgenomen om in Lelystad sterk in te zetten op het doorontwikkelen van de schuldhulpverlening. Hierin is ook aandacht voor jongeren en schulden. Dit onderzoek sluit hierop aan en kent twee onderzoeksvragen: Wat is de omvang en de aard van de schuldenproblematiek onder jongeren in Lelystad? En 2. Hoe ziet de ondersteuning die jongeren met schuldenproblematiek in Lelystad krijgen eruit?
Ontwikkeling financiële positie kwetsbare huurders
Nibud, februari 2021
Het Nibud concludeerde in 2019 dat 800.000 huurders in de knel komen doordat zij de minimale bedragen voor levensonderhoud niet kunnen betalen. Mede naar aanleiding van die uitkomsten hebben Aedes en Woonbond het Nibud gevraagd om uitgebreid te kijken naar de financiële positie van de kwetsbare huurders. In dit onderzoek kijkt het Nibud hoe de uitgaven van deze kwetsbare huurders zich hebben ontwikkeld in de afgelopen 10 jaar. Daarbij wordt niet alleen gekeken naar de huur, maar ook naar alle andere uitgaven uit het huishoudbudget.
‘Desnoods eet ik twee weken brood met pindakaas’
KIS, 8 februari 2021
Jonge, alleenstaande vluchtelingen die achttien geworden zijn, zitten ineens zonder vangnet en begeleiding vanuit jeugdzorg. Hoe regel je je geldzaken in een land dat je net kent? KIS brengt in dit rapport het vraagstuk in kaart. Daarnaast biedt het – voor gemeenten en andere betrokken organisaties en professionals – tips en handreikingen voor oplossingen om de financiële zelfredzaamheid van deze jongeren te versterken.
Uit de duivelskring van armoede
Tintengroep / Movisie – Bureau Omlo, januari 2021
Onderzoeksrapport over armoede en schuldenproblematiek in Noord-Nederland. Welke rol kunnen sociaal werkers en medewerkers van peuterwerk en kinderopvang vervullen voor personen die zich in een situatie van armoede bevinden of daarin dreigen te belanden?
Analyse vijf jaar armoedebeleid in tachtig gemeenten
Nibud, november 2020
Verhoog de bijstand en het minimumjeugdloon en zorg voor een systeem van inkomensondersteuning dat toegesneden is op de huidige samenleving. Het Nibud komt tot deze aanbeveling na bestudering van vijf jaar armoedebeleid in tachtig gemeenten. Uit het onderzoek blijkt dat de huidige inkomensondersteuningsmaatregelen niet geschikt zijn voor de maatschappij van nu. Ze zijn voor aanvrager en verstrekker onvoldoende en te ingewikkeld om mee te werken. Hierdoor komen tienduizenden inwoners maandelijks tientallen euro’s tekort, waardoor zij geldproblemen krijgen. Nu er een crisis is en meer mensen voor (financiële) hulp bij gemeenten aankloppen, adviseert het Nibud deze regelingen versneld aan te passen en gemeenten meer ruimte te geven om hun inwoners ruimhartig te ondersteunen.
Organiseren van bewindvoering in Den Helder
Gemeente Den Helder – KokxDeVoogd, september 2020
Dit rapport biedt inzicht in de wijze waarop bewindvoering binnen de context van Den Helder georganiseerd kan worden en kan als ondersteuning dienen van de bestuurlijke besluitvorming
die nodig is om tot uitvoering te komen.
In antwoord op de gegeven opdracht, verken hoe bewindvoering binnen Den Helder op een effectieve en adequate manier georganiseerd kan worden, schetsen de onderzoekers als advies een ontwikkelpad. Dit omdat een deel van de geïnventariseerde initiatieven rondom het organiseren van bewindvoering kansrijk zijn voor de gemeente Den Helder
Altijd op een richeltje lopen
Verslag onderzoek werkende ouders onder de armoedegrens
Sam& – augustus 2020
Sam& is eind 2019 gestart met onderzoek naar ‘werkende armen’. Al lange tijd weten we dat er werkenden zijn die moeilijk de eindjes aan elkaar kunnen knopen. En dat ook zij niet altijd gebruikmaken van de beschikbare voorzieningen voor hun kinderen. Het onderzoek is grotendeels gebaseerd op persoonlijke verhalen van werkende ouders. Het bevat belangrijke en breed toepasbare informatie over het bereiken van de groep werkende ouders die moeten leven met een krappe beurs. Daarnaast biedt het rapport ook zicht op structurele belemmeringen waarmee deze groep ouders te maken heeft.
Betalingsregelingen
Bevorderen van haalbare betalingsregelingen bij private schuldeisers
WODC – augustus 2020
Er leeft een breed gedragen maatschappelijke zorg rondom de aanpak van schulden. Voor het kabinet vormt deze breed gedragen zorg de aanleiding om werk te maken van een Brede schuldenaanpak. In het regeerakkoord is opgenomen dat de juridische afhandeling van schulden wordt verbeterd. Schuldeisers dienen eerst de mogelijkheden van een betalingsregeling te onderzoeken voor een zaak voor de rechter wordt gebracht. Het doel van het onderzoek is om in kaart te brengen hoe de private markt invulling geeft aan betalingsregelingen en om uit te werken hoe gestimuleerd kan worden dat er, voordat een zaak voor de rechter wordt gebracht, geprobeerd wordt om een haalbare minnelijke betalingsregeling te treffen.
Schuldenproblematiek in beeld
CBS – augustus 2020
Op basis van uitgebreid onderzoek met bestaande registerdata heeft het CBS in beeld gebracht hoeveel Nederlandse huishoudens in de periode van 1 januari 2015 tot en met 1 januari 2018 te maken hadden met geregistreerde problematische schulden. Het dashboard behorende bij dit onderzoek bevat de gedetailleerde cijfermatige resultaten.
Armoede en schulden: op weg naar een integrale aanpak
Verwey-Jonker Instituut – juli 2020
Verkennend praktijkgericht onderzoek naar de gevolgen voor kinderen/gezinnen en de rol van jeugdprofessionals in de ondersteuning.
Gezondheidsproblemen personen met een lage sociaal-economische status
SEO in opdracht van FNO, juni 2020
Om gezondheidsproblemen binnen de groep met een lage SES tegen te gaan, heeft de stichting FNO het programma ‘Gezonde Toekomst Dichterbij’ in het leven geroepen. Om een vervolgprogramma goed in te kunnen richten, wil FNO inzicht in de huidige status van de groep met een lage SES. Dit onderzoek brengt voor FNO een aantal zaken in kaart ten aanzien van de groep met een lage SES, namelijk: de risicofactoren voor gezondheidsproblemen, de gezondheidsproblemen zelf en de maatschappelijke kosten.
Kansrijk Armoedebeleid
SCP en CPB – juni 2020
Met het huidige kabinetsbeleid neemt de armoede in Nederland de komende jaren met ruim een kwart toe. De stijging van armoede komt met name door de verlaging van de bijstand tot en met 2035. Dit terwijl armoede in Nederland een hardnekkig probleem is dat de kwaliteit van leven voor circa één miljoen mensen dagelijks ondermijnt. Dit is nog zonder de effecten van de coronacrisis mee te rekenen. Gerichte maatregelen om armoede te verminderen zoals de verhoging van de bijstand, zijn effectief, maar kosten geld en vaak banen blijkt uit het zojuist verschenen onderzoek Kansrijk Armoedebeleid van het CPB en het Sociaal en Cultureel Planbureau SCP.
Toegang tot Wet Schuldsanering is een hindernisbaan zonder finish
Nationale Ombudsman – juni 2020
Worden burgers wel voldoende op weg geholpen om uit de schulden te kunnen komen? De ombudsman heeft onderzoek gedaan naar de praktische en formele knelpunten die de toegang tot de Wsnp belemmeren.
Maatschappelijke gevolgen coronamaatregelen
SCP – mei 2020
Het Sociaal en Cultureel Planbureau de maatregelen bij de aanpak van de Coronapandemie op de terreinen die het dichtst op ons werkveld staan, tegen het licht gehouden en op basis van bestaande kennis een eerste – zeer voorlopige – schets gemaakt van mogelijke maatschappelijk gevolgen.
Zicht op de samenleving in coronatijd
SCP – mei 2020
Het SCP heeft vanuit bestaand onderzoek beschreven welke maatschappelijke gevolgen zij ziet en verwacht naar aanleiding van maatregelen en de routekaart die de overheid heeft afgekondigd. In dit beleidssignalement trekken we een aantal overkoepelende conclusies over maatschappelijke kwesties die de komende tijd hoog op de agenda moeten staan.
Prosperity Report 2020
Move to PROSPER – maart 2020
Move to PROSPER (MTP) was created to demonstrate the economic and social impact on single female-headed families when they have the ability to choose to live in safe, higher resourced communities. MTP families are all single mothers with children ages 13 and under. National research has shown the positive educational and economic impact on children, and the positive impact on the physical and mental health of children and adults when they have this opportunity to move.
De brede baten van werk
CPB-SCP – maart 2020
Als iemand met een arbeidsbeperking een baan krijgt, heeft dat niet alleen voordelen voor de persoon zelf, maar ook voor de samenleving. Mensen met een arbeidsbeperking doen minder vaak een beroep op geestelijke gezondheidszorg en Wmo-ondersteuning als ze werk hebben. Ook daalt het risico op crimineel gedrag, dat zo’n 5 procent bedraagt in deze groep. Dit blijkt uit het onderzoek ‘De brede baten van werk’ van het Centraal Planbureau en het Sociaal en Cultureel Planbureau. Deze voordelen komen bovenop de maatschappelijke besparingen op uitkeringen en de immateriële voordelen van werk voor mensen zelf, zoals zelfrespect en algeheel welbevinden.
Effectiviteit van vrijwilligers in de schuldhulpverlening
Saxion, februari 2020
In bijna elke gemeente in Nederland ondersteunen vrijwilligers andere mensen bij het op orde krijgen en houden van hun administratie en financiën. Soms werken zij samen met of naast schuldhulpprofessionals. Maar wat draagt hun ondersteuning nu precies bij aan het succes van die schuldhulpverlening?
Schulden & Werk. Deelrapport II Werknemers met schulden
Panteia – instituut Gak, februari 2020
In dit onderzoek wordt aangegeven waar in de praktijk op dit moment de betrokkenheid van de werkgever begint en eindigt om schuldenproblematiek bij werknemers te voorkomen en/of op te lossen. Vervolgens is nagegaan hoe werkgevers ondersteund kunnen worden om schuldenproblematiek bij werknemers te voorkomen en/of op te lossen.
Lees verder (pdf)
Wat levert thuisadministratie op?
LSTA, 31 januari
Uit onderzoek van het LSTA blijkt dat de hoogte van het inkomen van hulpvragers die deelnamen aan het onderzoek toeneemt en de ernst van de schuldsituatie afneemt. Dat betekent dat grotere financiële problemen tijdens de ondersteuning door een vrijwilliger voorkomen worden.
Uitvoering schuldhulpverlening nader bekeken
Inspectie SZW, januari 2020
In Nederland hebben nog steeds veel mensen te kampen met problematische schulden. In dit onderzoek brengt de Inspectie SZW de uitvoering van Wet gemeentelijke schuldhulpverlening in kaart, bekeken vanuit diverse oogpunten. In het bijzonder gaat het daarbij om het perspectief van hen die schuldhulp krijgen en dat van hun directe hulpverleners.