Integrale (schuld)hulpverlening

Het hebben van schulden heeft effect op meerdere levensdomeinen, zoals de gezondheid, arbeidsproductiviteit en sociale relaties van de schuldenaar. Financiële problemen zijn in praktijk de meest voorkomende reden waarom iemand zich bij wijkteams meldt voor ondersteuning. Die financiële problematiek zorgt er voor dat iemand beperkte mentale ruimte heeft om zijn of haar eigen situatie – op de verschillende levensdomeinen – te verbeteren. Een integrale aanpak is nodig om de cyclus van armoede en schulden te doorbreken.

Opgave voor gemeenten

Rekening houden met de samenhang van armoede- en schuldenproblematiek met andere levensdomeinen in het beleid en dienstverlening van de eigen gemeente.

De VNG ontwierp begin 2024 de Routekaart financiële zorgen, een hulpmiddel voor gemeenten om de dienstverlening aan inwoners met financiële problemen te optimaliseren en verbeteren. Het biedt per mijlpaal, bijvoorbeeld ‘In gesprek’ per doelgroep (bewoner, professional, beleids- en juridisch adviseur, informatiekundig- en data adviseur en communicatieadviseur) waardevolle informatie en links.

Knoppen waar gemeenten en partners aan kunnen draaien

  • Cultuur
    • Stimuleer een integrale blik bij alle sociale professionals. Zorg ervoor dat zij doorvragen op bredere problematiek/levensdomeinen van de inwoner. Vaardigheden zoals gesprekstechnieken helpen hierbij. Het programma Schouders Eronder draagt bijvoorbeeld bij aan het vakmanschap van schuldhulpverleners.
    • Geef inwoners, die zich melden met een hulpvraag, inzicht in zijn of haar eigen situatie en de samenhang van de verschillende problemen die zij ervaren.
    • Probeer zo snel mogelijk een stabiele situatie te creëren als een inwoner zich meldt met een hulpvraag. Deze stabilisatie is vaak nodig op het gebied van financiën – maar kan ook nodig zijn op andere domeinen. Dit geeft de inwoner ruimte om zelf aan zijn/haar problematiek en doelen te werken.
  • Structuur
    • Werk samen met sociale partners zoals welzijnsinstellingen om te komen tot een integrale ketenaanpak. Stem de wederzijdse verwachtingen op elkaar af met betrekking tot de samenwerking en ontwikkel samen een manier om te prioriteren welke problematiek het eerst aangepakt moet worden.
    • Stel een maatwerkbudget beschikbaar voor onconventionele oplossingen (die leiden tot betere resultaten) die niet direct uit de reguliere middelen kunnen worden bekostigd.
  • Proces
    • Maak gebruik van instrumenten die helpen bij een integrale intake.
    • Probeer wachttijden – bij de eigen dienstverlening én die van samenwerkingspartners – zo veel mogelijk te voorkomen of zo kort mogelijk te houden. Daarmee help je inwoners precies op het moment dat het nodig is. Verlaag ook de drempel tot schuldhulpverlening zodat iemand zich kan melden voordat de situatie uit de hand loopt.