Inhoud kennisdossier
Investeren in impact
Financiering is voor impactondernemers (net als voor andere (mkb-) ondernemers) ontzettend belangrijk om te kunnen starten, groeien en innoveren. Doordat het businessmodel van impactondernemers niet primair gebaseerd is op economische, maar op maatschappelijke waarde, is het voor veel impactondernemers lastiger om aanspraak te maken op reguliere financieringsvormen. Gelukkig zijn er steeds meer partijen en instrumenten om het financieren van impact wel bereikbaar te maken.
Het is belangrijk dat impact ondernemers goed op de hoogte zijn van de mogelijkheden op het gebied van financiering. De financieringstool van social enterprise kan hierbij helpen. Ook gemeenten, provincies of regio’s kunnen met een persoonlijk advies een belangrijke rol spelen om financiering voor impact ondernemers toegankelijker te maken. Belangrijke financieringsvormen die voor impact ondernemen kansrijk zijn, zijn ‘Place-based impact investing’ en ‘Resultaatfinancieren’. Er zijn echter ook nog andere manieren waarmee geïnvesteerd kan worden in impact ondernemers. Er wordt in Nederland al op verschillende manieren geëxperimenteerd. Bekijk de verschillende best practices hier. Daarnaast vind je hier welke financieringsvormen voor impact ondernemers relevant zijn.
Place-based impact investing
Veel gemeenten of provincies hebben financiers in hun gemeenschap die gemotiveerd zijn om bij te dragen aan de lokale gemeenschap. Naast persoonlijke begeleiding van individuele impactondernemers kun je als gemeente, provincie of regio daarom ook inzetten op het ontstaan en stimuleren van een netwerk van impactinvesteerders (donatie- en investeringsfondsen, banken etc.), overheden en ondernemers die gericht investeren in (een bepaalde) impact in een afgebakend gebied. Dit heet place-based impact investing. Bij place-based impact investing wordt de te behalen impact door de financier centraal gesteld (bijvoorbeeld: mensen duurzaam aan werk helpen). Vervolgens wordt er structureel geïnvesteerd (met een combinatie van financieringsvormen: o.a. leningen, fondsen, subsidies en eigen kapitaal) in (impact)ondernemers die bijdragen aan de beoogde impact. Op deze manier kunnen betekenisvolle ondernemingen groeien en vergroot je de maatschappelijke waardecreatie in een gebied.
Een belangrijke voorwaarde is het actief meten van de impact die wordt behaald door de ondernemingen en hier ook op sturen. Omdat de gemeente en provincie een dominante rol spelen in het sociale en ecologische domein (en dit vaak de domeinen zijn waarin de impact beoogd is), is het belangrijk dat zij goed samenwerken met de financierende partij. In het buitenland is place-based impact investing al een beproefde en succesvolle methode (zie bijvoorbeeld Philadelphia en Detroit). In Nederland wordt de methode in Rotterdam toegepast en verkennen verschillende steden (Den Haag, Haarlem) de mogelijkheden van place-based impact investing.
Resultaatfinancieren
Een van de redenen waardoor de businesscase van een impactonderneming vaak lastig is om ‘rond’ te krijgen is dat de financiële besparing die gerealiseerd wordt door de maatschappelijke impact die een ondernemer creëert, vaak niet terechtkomt bij de impactondernemer zelf, maar bij een andere partij (bv. de gemeente), terwijl de kosten ervan wel vallen bij de impactonderneming. Wanneer een impactondernemer bijvoorbeeld een bijstandsgerechtigde naar duurzaam werk leidt, levert dit de gemeente een flinke kostenbesparing op. Deze financiële waarde komt echter niet (zomaar) bij de ondernemer terecht. Daarom experimenteren steeds meer gemeenten, provincies en regio’s met een nieuwe vorm van financiering: resultaatfinancieren.
Resultaatfinanciering houdt in dat aanbieders (meestal) achteraf worden betaald voor het impactresultaat dat behaald is. Dit lijkt een logische en al gebruikelijke werkwijze, maar in de praktijk worden (uitvoerings)organisaties veelal (vooraf) gefinancierd voor hun activiteiten in plaats van het te behalen resultaat. Door financiering te koppelen aan resultaten zetten gemeenten of andere partijen automatisch ook meer in op het meten van impactresultaten. We waarderen impact, beprijzen impact en betalen op deze manier voor impact. Om resultaatfinanciering mogelijk te maken is het belangrijk dat er met de betrokken partijen afspraken worden gemaakt over welke resultaten centraal staan. Ook moet er nagedacht worden over hoe deze resultaten gemeten worden en welke financiële waarde ze vertegenwoordigen. Ook kijk je bij resultaatfinanciering hoe je de effecten op de lange termijn inzichtelijk kunt maken. Als gemeente of organisatie kun je zo sturen op resultaten met een grote (positieve) maatschappelijke impact. Ook biedt het de mogelijkheid om sociale of ecologische waarden (zoals plezier in je werk) een financiële waarde toe te kennen. Het is hierbij wel belangrijk dat partijen een brede welvaart perspectief meenemen in het meten van resultaten.
Wie investeren in impact ondernemingen?
De groeiende aandacht voor impact ondernemerschap maakt
dat de omvang van impact investeringen groeit. Dit is ook voor een gemeente een
interessant gegeven. Een gemeente heeft zelf een heel aantal financiële
instrumenten ter beschikking om sociaal ondernemers te ondersteunen – en
daarmee maatschappelijke doelstellingen te realiseren. Denk aan startsubsidies
en kredietfaciliteiten, maar ook aan inzet van reguliere instrumenten zoals de
tegemoetkoming loonkosten of de No Risk polis.
De gemeente is geen investeerder, maar er zijn wel andere partners. Er zijn in Nederland diverse fondsen en investeerders die graag willen investeren in maatschappelijke oplossingen. Het business model van deze fondsen en investeerders is veelal (nog) niet ingericht op het vinden van de juiste sociale startup of scaleup. Er is vanuit vermogensfondsen, familiestichtingen en impact fondsen kapitaal beschikbaar om missie gerelateerd te investeren: de “impact investeerders”. Vanuit de groep impact ondernemers is er behoefte aan (groei)kapitaal en Impact investeerders zijn juist op zoek naar het realiseren van deze maatschappelijke meerwaarde of 'impact'. Dus met "impact investing" in de vorm van bijvoorbeeld direct investments kunnen de impact ondernemers gefinancierd worden als het beoogde maatschappelijke en financiële rendement bij beide partijen overeenkomen. De gemeente kan een rol spelen in het leggen van die verbinding. Daarbij blijkt vertrouwen van de gemeente in de ondernemer een grote rol te spelen bij de afwegingen van de investeerder om de impact ondernemer verder te helpen.
Naast de welbekende banken zijn er in Nederland diverse fondsen beschikbaar die impact ondernemerschap ondersteunen. Deze fondsen stellen vaak andere voorwaarden (minder streng) dan banken ten aanzien van rendement.
Tenslotte zijn er in elke regio vaak ook corporate ventures of 'angels'. Corporate venturing is het aangaan van een strategische relatie tussen een groot bedrijf en een klein bedrijf. Dit is een manier voor grote bedrijven om maatschappelijke impact te realiseren, maar tegelijkertijd biedt een dergelijke alliantie de grote bedrijven ook mogelijkheden om te innoveren. Angels zijn privépersonen die vanuit een zakelijk oogpunt investeren in uw onderneming. Zij worden ook wel particuliere of informele investeerders genoemd. Een business angel investeert met name in (pre)starters- en ondernemers in een vroege groeifase van hun bedrijf. Vanuit een maatschappelijke betrokkenheid en een sterke regionale binding zijn angels en corporate ventures vaak interessante financiers die impact ondernemers graag verder willen helpen. Inzicht in het lokale ecosysteem helpt om deze verbindingen te leggen.
Crowdfunding
Crowdfunding is een alternatieve manier van financiering waarbij de ondernemer op een online platform vraagt mensen te investeren in zijn of haar onderneming. Omdat impact ondernemingen een extra gunfactor hebben, lijkt de feel good investeerder de voor de hand liggende doelgroep. Middels crowdfunding kunnen ondernemingen ambassadeurs aan zich binden die meebouwen aan het succes van een campagne.
Daarnaast blijkt ook dat investeerders in crowdfunding initiatieven niet alleen financieel gedreven beslissingen nemen. Juist ook de maatschappelijke impact is belangrijk. Hier zit nou juist de match met sociaal ondernemerschap. Uit het Nationaal Crowdfunding onderzoek (2016) blijkt dat 65% van de investeerders investeert in een project vanwege de maatschappelijk impact. En 25 tot 35% van de investeerders investeert in een project vanwege een financieel rendement of reward.
Met crowdfunding test de ondernemer gelijk of er een publiek is dat in het idee gelooft en er geld voor over heeft. Dit kan een private investeerder in bijvoorbeeld een Social Impact Bond verder overtuigen van plannen en de financiële haalbaarheid ervan. Daarom is deze combinatie zo krachtig. Bovendien is er dan minder financiering nodig, wat de kans op verstrekking ervan weer vergroot.
Er zijn diverse platforms die ondersteunen bij crowdfunding:
Meer informatie
Wil je meer informatie over hoe resultaatfinancieren verankerd kan worden in beleid? Lees dan het rapport (september 2024) van Social Finance NL over de toekomst van resultaatfinanciering.
Op 22 september 2022 organiseerde de City Deal Impact Ondernemen een webinar over het onderwerp resultaat financieren. Dit webinar is terug te luisteren en te kijken:
In de podcast Inkopen voor resultaat van Impact Podcast NL wordt gesproken over inkopen op basis van resultaten en is er aandacht voor Social Impact Bonds. Glenn van der Burg in gesprek met Ruben Koekoek, mede-oprichter van Social Finance NL, en Carly Relou van Impact Centre Erasmus.
Bekijk ook: Impact ondernemen in Groningen, het andere winstdenken (pdf) en de korte samenvatting van het volledige adviesrapport de actieagenda Impact ondernemen in Groningen, het andere winstdenken (pdf), SER Noord Nederland, 2019. Dit advies gaat over een nieuwe vorm van ondernemerschap (impact ondernemen), waarbij meer de maatschappelijke doelen centraal staan en de winst weer wordt ingezet ter realisering van het maatschappelijk doel.
Podcast tip
In de podcast “Inkopen voor resultaat”https://soundcloud.com/impact-podcast van Impact Podcast NL wordt gesproken over inkopen op basis van resultaten en is er aandacht voor Social Impact Bonds. Glenn van der Burg in gesprek met Ruben Koekoek, mede-oprichter van Social Finance NL, en Carly Relou van Impact Centre Erasmus.
Betalen voor impact
Op 22 september 2022 organiseerde de City Deal Impact Ondernemen een webinar over het onderwerp resultaat financieren. Dit webinar is terug te luisteren en te kijken: