Lokaal gestuurde wijkvernieuwing (2012 tot 2020)

Sinds afbouw vanaf 2012 van het Grotestedenbeleid (GSB) en het Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing (ISV), krijgt het werken aan wijken gestalte zonder beleidskaders en financiering vanuit het Rijk. De transitie van centraal naar lokaal gestuurde wijkvernieuwing luidt een periode in waarin steden zoeken nieuwe vormen van (samen)werken aan leefbare wijken. Intussen raakt de leefbaarheid en veiligheid in kwetsbare wijken en buurten onder druk.

Wijkaanpak in een impasse

Met ingang van 2015 verandert er veel rijksbeleid dat van invloed is op het leefklimaat in kwetsbare wijken: de beëindiging van het GSB/ISV, de decentralisaties in het sociaal domein en de herziening van de Woningwet. In veel gemeenten belandde de wijkaanpak daardoor in een impasse. Enerzijds vanwege bezuinigingen en anderzijds omdat er veel beleidsaandacht uitging naar andere vraagstukken. Voor zover wijkgerichte programma’s zijn voortgezet, verschuift de focus van fysiek gedreven wijkvernieuwing naar een meer kleinschalige, sociale inzet op huishoudenniveau (achter de voordeur). Onderzoek van Platform31 laat begin 2017 zien dat de economische crisis (2008-2015), de ingezakte woningmarkt, de versobering van de verzorgingsstaat en het veranderde rijksbeleid op het terrein van wonen en sociaal domein een stempel drukken op het leefklimaat van wijken.

Enkele jaren later begint het tij heel voorzichtig te keren: verschillende gemeenten herontdekken de wijkaanpak en het wijkgericht werken. Dat de wijk terugkeert in de schijnwerpers, wordt duidelijk in oktober 2018 tijdens het landelijke congres ‘Vooruit met de wijk!’ dat Platform31 samen met de gemeente Groningen, het G40 stedennetwerk, het ministerie van BZK en LSA Bewoners organiseert. Met bijna 300 bezoekers en een goed bekeken livestream is de belangstelling overweldigend. De oogst van het congres is gebundeld in het magazine Vooruit met de Wijk! (2019). Ook het Rijk kijkt sinds 2018 weer voorzichtig naar de wijk als het schaalniveau waarop de transitie naar aardgasvrij moet worden gerealiseerd en ondermijnende criminaliteit moet worden aangepakt.