De gemengde wijk

Wat is de gemengde wijk?

Een terugkerend begrip gedurende vrijwel alle periodes van stedelijke vernieuwing is ‘de gemengde wijk’. Zo bestond er bijvoorbeeld ten tijde van het Grotestedenbeleid brede consensus over het waarom en het hoe van de stedelijke vernieuwing. Sociale huurwoningen werden daarbij op grote schaal vervangen door middeldure huur- en koopwoningen om meer gemengde woonmilieus te creëren, met als doel onder andere kansarmoede te bestrijden. Naast de fysieke ingrepen wordt er in verschillende periodes werk gemaakt van sociale en economische programma’s om een gemengde wijk te creëren, voornamelijk gericht op het bieden van perspectief aan kwetsbare groepen om mee te doen in de samenleving.

De ‘gemengde wijk’ kenmerkt zich echter ook door veel kritiek, zowel als theorie als aanpak. Wetenschappers betwijfelen al geruime tijd of het mengen van diverse typen woningen in wijken negatieve buurteffecten daadwerkelijk doet verminderen en positieve buurteffecten stimuleert, omdat het contact tussen nieuwkomers en zittende bewoners niet vanzelf tot stand komt. Het zogenoemde ‘verheffingsideaal’, dat schuilgaat achter het idee van de gemengde wijk, wordt dus bekritiseerd. Ook zijn er zorgen over verdringing van bewoners en gentrificatie: de zittende bewoner wordt de wijk uitgewerkt om een meer gemêleerde samenstelling van de wijk te realiseren. Dat wordt als niet rechtvaardig beoordeeld.

De gemengde wijk herladen

Met onder andere de lancering van het NPLV wordt op de gemengde wijk weer volop aandacht gevestigd. De groeiende verschillen tussen wijken, mede veroorzaakt door een concentratie van kwetsbare bewoners, zorgen ervoor dat een eenzijdige bevolkingssamenstelling wederom in verband wordt gebracht met ongelijkheid, segregatie en negatieve buurteffecten. In de wetenschap laten langlopende studies steeds meer bewijs zien van het bestaan van deze buurteffecten. Echter, het mengen van de bevolkingssamenstelling van wijken door herstructurering alleen is niet voldoende, zo bleek uit de stedelijke vernieuwing. De fysieke ingrepen en ingrepen in de woningvoorraad van toen blijken onvoldoende: de meeste wijken uit die tijd behoren nu nog steeds tot de wijken die zeer slecht scoren op de verschillende dimensies van leefbaarheid.