Kennis- en Leerprogramma 2019-2023: ‘Op weg naar nieuwe standplaatsen’

Het kennis- en leerprogramma ‘Lokaal woonwagenbeleid’ startte in 2019 met een Community of Practice rondom het opstellen van lokaal woonwagenbeleid. Daarna volgde een onderzoek naar de rol van corporaties en werden een aantal visuele producties (interviews) en een documentaire gemaakt met uitleg en advies over het opstellen van het lokale beleidskader. In 2022 startte het vervolgprogramma ‘Op weg naar nieuwe standplaatsen’. Diverse gemeenten hadden de afgelopen tijd een lokaal beleidskader opgesteld voor woonwagens en standplaatsen. Met het beleid als basis werkten zij aan (plannen voor) uitbreiding van woonwagenstandplaatsen. Met intervisiesessies ondersteunde Platform31 hen hierbij. Platform31 bood een reeks van drie webinars aan om gemeenten en woningcorporaties met praktijkvoorbeelden en tips op weg te helpen. De opgedane kennis deelden we in diverse artikelen. Het programma ‘Op weg naar extra standplaatsen’ loopt door in 2023.

Projectopzet

Doel van het programma is het lokale woonwagenbeleid vorm te geven door samen te leren en kennis te delen. Hiervoor zoeken we gemeenten die al goed op weg zijn in hun visieformulering, in hun aanpak om de samenwerking tussen gemeente en lokale partijen vorm te geven of concrete ideeën hebben voor het stimuleren van participatie van woonwagenbewoners. Maar bovenal zijn we op zoek naar gemeenten die graag willen leren van elkaar en hun kennis willen overbrengen op gemeenten die in de startblokken staan.

Waarom dit kennis- en leerprogramma?

In juli 2018 publiceerde het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties het beleidskader gemeentelijk woonwagen- en standplaatsenbeleid. Het Beleidskader stelt dat woonwagenbewoners het recht hebben om in een woonwagen te leven en dat gemeenten dat mogelijk moeten maken. Hiermee omarmt de Rijksoverheid de visie van het Europese Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) en de aanbevelingen van de Nationale Ombudsman.

Ondertussen zijn er al enkele goede voorbeelden van beleidsinstrumenten of samenwerkingsvormen voor handen. Tegelijk zijn er ook veel vragen, bijvoorbeeld over de samenwerking met woningcorporaties, de participatie van woonwagenbewoners en de termijn waarop een visie en daadwerkelijke standplaatsen gerealiseerd moeten zijn.

Wat houdt het programma in?

Platform31 treedt op als kennismakelaar en facilitator van het leerproces. We ondersteunen gemeenten bij het ontwikkelen van nieuwe kennis die nodig is om op lokaal niveau het beleid in te richten. De belangrijkste onderdelen van het programma zijn:
• Regionale Communities of Practice (2019-2020) gericht op het ophalen en delen van goede voorbeelden onder gemeenten, woningcorporaties en bewonersvertegenwoordigingen.

• De expertpool, samengesteld in samenwerking met het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties, ondersteunt gemeenten bij specifieke kennisbehoeften.
• Een online kennisloket, waar gemeenten terechtkunnen voor informatie en waar generieke vragen worden gebundeld in ‘Q&A’.
• Een congres in 2020 waar we alle opgehaalde inzichten werden gedeeld met een breed publiek.
• Een vervolgprogramma – ‘Op weg naar meer standplaatsen’ – met intervisiesessies, praktijkvoorbeelden en webinars.

Community of Practice (2019 -2020)

In de periode van 2019-2020 werden twee leerkringen georganiseerd, waar elk 20 gemeenten aan meededen, gericht op de implementatie van het beleidskader. Het programma was bedoeld voor gemeentemedewerkers met het woonwagen- en standplaatsenbeleid in hun portefeuille.

Tijdens de Community of Practice kwamen deelnemers in vier bijeenkomsten samen en gingen op zoek naar oplossingen voor gezamenlijke knelpunten. Met de deelnemers diepten we in de Community of Practice per bijeenkomst vraagstukken uit rond de vormgeving van een nieuw lokaal woonwagen- en standplaatsenbeleid en werkten we gezamenlijk toe naar een eigen lokale aanpak op maat.

In dit traject is veel kennis gedeeld over het op orde brengen van randvoorwaardelijke zaken (zoals kennis van de doelgroep, kennis van het mensenrechtelijk kader en een duidelijke rolverdeling tussen de verschillende partijen) in het lokale woonwagenbeleid. Zonder het op orde zijn van deze randvoorwaardelijke zaken wordt de realisatie van nieuwe standplaatsen ernstig bemoeilijkt.

Op weg naar nieuwe standplaatsen (2022-2023)

Nu de eerste gemeenten deze stappen richting nieuw beleid genomen hebben, maakten we in het vervolg van het kennis- en leerprogramma ‘op weg naar nieuwe standplaatsen’ de stand van zaken op. Waar staan zij? Wat gaat goed? En waar lopen gemeenten (nog) tegenaan bij de realisatie van nieuwe standplaatsen? Platform31 sprak met 10 gemeenten die actief aan de slag zijn met het beleidskader. De uitkomst van deze gesprekken kunt u lezen in dit artikel. In het vervolgprogramma ‘Op weg naar meer standplaatsen’ werden de belangrijkste lessen behandeld in webinars en intervisiesessies.

In het programma van 2022 werden kennis, goede aanpakken en inzicht in de opgaven uitgewisseld en gebundeld, waarbij de focus vooral lag op:

• ruimte voor nieuwe standplaatsen;
• manieren van toewijzen,
• lokale en regionale afstemming en samenwerking;
• haalbare en betaalbare scenario’s voor het plaatsen en verhuren
  van woonwagens.

In het programma van 2023 bieden we een vraagbaakfunctie voor gemeenten en woningcorporaties, delen we een (beperkt) aantal vernieuwende praktijkvoorbeelden, organiseren we een terugkomstbijeenkomst voor de deelnemende koploper-gemeenten van het Kennis en leerprogramma van 2022 en organiseren we mogelijk nog een webinar.