5.2 Toekomstgericht bouwen in Biggekerke

Het Zeeuwse dorp Biggekerke was toe aan een nieuw schoolgebouw. Standaard worden schoolgebouwen gebouwd voor een periode van veertig jaar, maar met het zicht op de leerlingendaling in het Zeeuwse dorp zal de school waarschijnlijk al in vijftien jaar moeten sluiten. De uitdaging was dus om passende huisvesting voor de school te realiseren op een manier die rekening houdt met de bevolkingsontwikkeling op de langere termijn.

Uitvoering en resultaten

Niet alleen het schoolgebouw, maar ook het dorpshuis van Biggekerke was sterk verouderd. Uit financiële én duurzaamheidsoverwegingen hebben Woningcorporatie Zeeuwland en gemeente Veere gekozen voor nieuwbouw in plaats van renovatie voor de school en het dorpshuis. De naam van het nieuwe pand luidt ‘Multifunctional Accommodation (MFA) Onderdak’. MFA Onderdak huisvest basisschool CBS De Schute, een kinderopvang en het dorpshuis.

Het pand is dusdanig geconstrueerd dat het makkelijk kan worden omgebouwd en in de toekomst voor andere functies kan worden gebruikt. Wanneer de school zal moeten sluiten, zijn de schoollokalen eenvoudig te transformeren tot vier zorgwoningen. Het gebouw is daarmee ook op de langere termijn van waarde voor het dorp.

Dankzij de drie puntdaken doet het gebouw denken aan een karakteristieke Zeeuwse boerenschuur. Het is ontworpen door het Amsterdamse architectenbureau NOAHH en is genomineerd voor ‘Schoolgebouw van het jaar 2019’. Het is een energieneutraal ‘nul op de meter’ gebouw. Het is goed geïsoleerd, de daken zijn bedekt met zonnepanelen en het pand wordt elektrisch verwarmd. Dankzij deze investering worden de drie voorzieningen in een nieuw jasje gestoken. Het pand levert daarmee een positieve bijdrage aan de kwaliteit van de voorzieningen in het dorp.

Wat is er nieuw?

De flexibele invulling van het gebouw is essentieel om te kunnen anticiperen op de demografische transitie. Tijdens de ontwikkelfase is al goed nagedacht over toekomstige functies. Deze oplossing is daarmee een waardevol alternatief voor de meer traditionele interventies zoals renovatie van het bestaande pand, het sluiten van de school of het bouwen van een regulier vervangend schoolgebouw.

Wat daarnaast bijzonder is aan dit project is de rol van de corporatie. Corporaties worstelen met de rol die zij kunnen en willen pakken in het investeren in leefbaarheid. Het voorzien in sociale huurwoningen is immers hun kerntaak. In Biggekerke hanteert de corporatie een brede interpretatie van het begrip leefbaarheid. Zij neemt het voortouw en investeert in het voorzieningenniveau en de leefbaarheid van de kern.

Geleerde lessen

Het dilemma in Biggekerke is typerend voor gebieden die kampen met bevolkingsdaling. Er is een spanningsveld tussen belangen op de korte en lange termijn. Vandaag is er een nieuwe school nodig, maar heeft deze over tien jaar nog bestaansrecht? Of draagt deze dan juist bij aan overaanbod? Dit praktijkvoorbeeld laat zien dat de flexibele invulling van het pand een manier is om dit spanningsveld te overwinnen. Het pand verandert mee met de vraag en is daarom zowel op de korte als de lange termijn van waarde.