Lessen over samenwerken aan wonen en zorg in de Achterhoek

Al voor de Achterhoek in 2014 een officiële krimpregio wordt, anticipeert het op de nieuwe opgaven voor de toekomst. Zo werken overheden, ondernemers en maatschappelijke organisaties sinds een aantal jaar samen onder de noemer Achterhoek Agenda2020. In dit kader richten ze de werkplaats Vitale Leefomgeving op en wordt ‘wonen en zorg’ als een urgent vraagstuk voor de Achterhoek aangewezen. De regio krijgt de komende jaren te maken met de combinatie van bevolkingskrimp en vergrijzing: het aantal huishoudens blijft gelijk, maar het aantal bewoners daalt gestaag, de gemiddelde leeftijd neemt toe en ook het aandeel ouderen onder de totale bevolking stijgt. Daarnaast ontwikkelt zich vanuit het beleid en de samenleving zelf een situatie van langer thuiswonen waarin ouderen ondersteund moeten worden door flexibele, lokale voorzieningen. Met een hoog aandeel ruime eengezinswoningen in particulier bezit en veelal traditioneel georganiseerde zorginstellingen, is de Achterhoek nog onvoldoende voorbereid.

De Achterhoek zorgt voor morgen

Maar hoe dit veelzijdige vraagstuk aan te pakken? Er is behoefte aan meer inzicht in de lokale situatie, betere afstemming tussen instituties en oplossingen voor burgers. Om hier invulling aan te geven start de regio in 2013 het project De Achterhoek zorgt voor morgen en dient dit als experiment in binnen het landelijke actieprogramma bevolkingsdaling van het ministerie van BZK, uitgevoerd door Platform31. De ambities zijn hoog en liggen zowel op niveau van het proces als de praktijk. Partijen willen bewustwording stimuleren en een cultuuromslag bewerkstelligen op het gebied van woningaanpassingen voor ouderen, transformatie van zorgvastgoed en het organiseren van voorzieningen op de juiste schaal.

Twee pilots

In 2014 worden in het kader van het project enkele onderzoeken uitgevoerd. Zo brengen zogenaamde Kernenfoto’s het wonen in de Achterhoek gedetailleerd in kaart. De Hogeschool van Arnhem en Nijmegen (HAN) voert een analyse uit naar de opvattingen van bewoners over langer zelfstandig wonen in de Achterhoek. Om ervaring in de praktijk op te doen, starten in 2015 twee pilots: ‘Een leven lang wonen in Bronckhorst’, rondom intramurale voorzieningen en ‘Schöneveld seniorvriendelijk; een wijk voor iedereen’, rondom zelfstandig wonen met dementie. Beide pilots waren al aan het begin van het project vastgesteld, op basis van ideeën die bij de regio en betrokken stakeholders leefden. In gesprek met bewoners blijkt niettemin al snel dat zij heel andere wensen en perspectieven hebben dan professionals. Wonen en zorg is voor burgers een te abstract begrip, lokale behoeften liggen vooral bij ontmoeting en welzijn. Aan deze inzichten wordt in 2016 vervolg gegeven.

Verkennende en aanjagende functie voor de regio

Hoewel de pilots nog doorlopen, heeft de regio de resultaten van het project Achterhoek zorgt voor morgen opgetekend in een eindrapportage. Deze beschrijft het proces van de afgelopen drie jaar en de opbrengsten van het traject. Het project heeft (nog) niet tot oplossingen voor het vraagstuk van wonen en zorg geleid, de meerwaarde ligt vooral in de verkennende en aanjagende functie voor de regio. De belangrijkste lessen zijn voor de instituties, in het bijzonder de overheid. Zo leren de pilots dat professionals beter moeten aansluiten bij de leefwereld van burgers en de overheid haar regierol dient los te laten. Deze inzichten zijn allerminst nieuw, maar voor de direct betrokkenen zeer waardevol. In 2013 stond het denken over het vraagstuk en de rol van verschillende partijen daarbij nog in de kinderschoenen in de Achterhoek. In 2016 is er meer kennis, ervaring en bewustzijn nodig om echte stappen te kunnen maken. Hiermee is het project als experiment toch geslaagd.

Lees de publicatie