Praktijkvoorbeelden
Het souterrain - de onderkant van het wonen
Het Corporatiehotel biedt tijdelijke woonruimte aan mensen die in een scheiding liggen en lichte aanvullende problemen hebben. Veel bewoners hebben schulden en zijn werkloos. Het gaat om mensen die redelijk zelfredzaam zijn maar zelf geen betaalbare woning kunnen vinden. Ze hebben vaak geen netwerk om op terug te vallen.
Het Corporatiehotel is in 2008 gestart in een portiekflat van woningcorporatie Mitros. De Tussenvoorziening huurt van Mitros en verhuurt dertig zelfstandige woningen van ongeveer 25 vierkante meter. De naam ‘hotel’ is misleidend, want het gaat hier niet om logies. De bewoners hebben een gewoon sociaal huurcontract of een tijdelijk contract met begeleid wonen. Het project is permanent, maar de woningen worden als tijdelijk verblijf aangeboden. Bewoners zijn verplicht om direct op zoek te gaan naar passende vervolghuisvesting. Ze mogen een jaar blijven met de mogelijkheid tot verlenging van een half jaar. De huurders betalen het volledige huurbedrag dat Mitros voor het pand vraagt. De begeleiding en beheer van De Tussenvoorziening worden bekostigd door de gemeente.
Een beheerder van de Tussenvoorziening is twee dagen tijdens kantooruren aanwezig en maakt praatjes met de bewoners. Overlast wordt direct aangepakt, eventueel met behulp van de wijkagent. Elk jaar interviewt De Tussenvoorziening elke bewoner, waarbij de ‘tips en tops’ van het verblijf besproken worden. Ook wordt besproken wat de bewoner zelf kan bijdragen aan het samenwonen en beheer van het complex.
In Capelle aan den IJssel fungeert sinds 2016 een gewoon eengezinshuis in een gewone woonwijk als daklozenopvang. De vijf bewoners hebben ieder een kamer en delen een woonkamer, keuken, sanitair en tuin. Bewoners komen van de straat en kunnen hier een paar maanden op adem komen en hun leven weer op de rails zetten. Bewoners zijn niet zwaar verslaafd, komen niet uit de maatschappelijke opvang en hebben dikwijls een baan. Een van de bewoners is beheerder en verricht lichte taken, maar ook de andere bewoners doen veel en helpen elkaar. Een tweede huis is sinds 2017 geopend in Oud-Beijerland. De stichting Op Weg Naar Huis (OWNH) exploiteert beide huizen en wordt volledig gerund door vrijwilligers. OWNH wil dat nieuwe bewoners eerst tot rust kunnen komen. Als mensen rust hebben en weer verantwoordelijkheid kunnen nemen, dan worden ze gestimuleerd om weer uit te stromen. Het doel is dat bewoners na een ongeveer zes maanden verhuizen en plaats maken voor iemand anders. Meestal is er na die periode in de gemeente of een buurgemeente een woning beschikbaar.
De stichting huurt de twee huizen in de geliberaliseerde huursector: eentje van een woningcorporatie en eentje van een beleggingsmaatschappij. Het zijn wat grotere en duurdere woningen. De exploitatie is grotendeels kostendekkend vanuit de huurinkomsten. Bewoners betalen gemiddeld 350-450 euro inclusief bijkomende kosten.
Een van de bewoners is aangewezen als beheerder en krijgt daarvoor een bescheiden vergoeding. De overige bewoners zijn ook actief. Ze ondersteunen met name elkaar. Het huis biedt gezelligheid en gezelschap. Dat biedt houvast, zeker in vergelijking met de kilte van het leven op straat.
Dit initiatief van De Regenboog Groep helpt daklozen aan een tijdelijke kamer in huis bij een mede-Amsterdammer die huurt bij een woningcorporatie. Een hospita anno 2019: de kamerhuurder betaalt gewoon huur en de verhuurder verdient iets extra’s zonder in de problemen te komen bij de belastingdienst of woningcorporatie.
Naar eigen zeggen is het project een uitkomst voor de groep goed opgeleide mensen met werk(ervaring) die dakloos zijn, maar geen groot eigen netwerk hebben. Mensen zonder psychische- of verslavingsproblemen. Doordat deze mensen snel ‘onder de pannen’ zijn, vermindert het risico dat ze afglijden, hulp nodig hebben of gebruik moeten maken van de nachtopvang. Dat bespaart een hoop geld.
De gemeente financiert het project en maakte samen met De Regenbooggroep afspraken met woningcorporaties en uitkeringsinstanties over de voordeurdelersregeling, zorg- en huurtoeslag en verbod op onderhuur. Ook kunnen huurders met een huurachterstand zo afkomen van hun schulden. Het geld wat de onderhuurder inbrengt gaat dan direct naar de corporatie.
De Regenbooggroep kan mensen aan elkaar matchen, maar mensen kunnen ook zelf een onderhuurder aandragen. De regeling geldt voor maximaal één jaar. Het initiatief heeft navolging in andere gemeenten, waaronder Zaanstad.
Kansrijk Wonen biedt tijdelijke huisvesting voor jonge mensen die zelfstandig willen wonen. Het gaat om jongeren tussen de 17 en 23 jaar – zonder zorgindicatie – bij wie het thuis of op school niet goed gaat en die het risico lopen om te gaan zwerven of uit te vallen. De jongeren die aankloppen willen graag op zichzelf wonen, maar zoeken lichte ondersteuning voordat ze helemaal zelfstandig gaan wonen.
In een huis van Kansrijk Wonen leven vier jongeren samen in een eengezinswoning midden in een gewone wijk. Elke bewoner heeft een coach, een vrijwilliger uit de buurt of gemeente. De coaches worden een aantal uur per week aangestuurd door een professional. Kansrijk Wonen richt zich niet op hulpverlening maar op ‘normaal wonen’. De jongeren wonen gemiddeld anderhalf jaar in een huis van Kansrijk Wonen.
Inmiddels zijn er negen huizen in Regio Noord Veluwe en zijn er diverse initiatieven in andere delen van het land. De huidige projecten worden gesubsidieerd vanuit Wmo-budgetten.
In Veenendaal kunnen spoedzoekers sinds 2017 terecht bij Welkom, voor diverse hulpvragen op het gebied van wonen, leren, werken en zorg. In een gebouw dat eerder diende als bibliotheek, is niet alleen plaats gemaakt voor 120 bewoners, maar ook voor een sportschool, restaurant, een ROC en kantoren met hulpverleners. Woningzoekenden kloppen zelf aan bij Welkom of zijn doorverwezen door organisaties als het Leger des Heils. “Het is één woningvraag maar het zijn uiteenlopende hulpvragen”, vertelt initiatiefnemer Cora van de Bovenkamp. “Sommige bewoners komen uit detentie, anderen hadden financiële problemen, schulden of liggen in scheiding. We zijn er eigenlijk voor iedereen die niet bij de woningcorporatie terecht kan vanwege een wachtlijst, omdat ze geen urgentie krijgen of op een zwarte lijst staan. Bij Welkom krijgen ze een nieuwe kans. Door daklozen te huisvesten en ze te helpen aan een uitkering of het liefst gelijk een baan, zorg je dat ze zelfvertrouwen krijgen en een thuis. En alleen al dat thuisgevoel zorgt ervoor dat ze er ook echt voor willen gaan.”
Er zijn een- en tweepersoons appartementen en een aantal gezinswoningen. Een belangrijke eis van Welkom is dat bewoners de motivatie hebben om hun financiën weer op orde en hun leven op de rit te krijgen. “We gaan ook maandelijks langs met de vraag: hoe is het met je? Kan ik nog iets met je doen? Hoe leuk is het dan om te zien dat iemand die eerst op straat leefde en zwaar verslaafd was, nu een kaarsje aan heeft en de lasagne opwarmt in de magnetron. Hij heeft het eigen gemaakt, zijn thuis gemaakt.”
“Gemeente Veenendaal vond het project mooi, maar ook heel spannend. Ze dachten dat de doelgroep voor veel problemen zou gaan zorgen. Nu zie je dat die problemen er helemaal niet zijn en dat we geen klachten krijgen. Daarmee is die spanning weg en komt er meer medewerking.”